(يا أَيُّهَا النَّبِيُّ جاهِدِ الْكُفَّارَ وَ الْمُنافِقِينَ وَ اغْلُظْ عَلَيْهِمْ وَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ).

اين جهاد در مورد كفار ممكن است به صورت مسلحانه يا غير مسلحانه بوده باشد، ولى در مورد منافقان بدون شك جهاد مسلحانه نيست، زيرا در هيچ تاريخى نقل نشده كه پيامبر ص با منافقان پيكار مسلحانه كرده باشد، لذا در حديثى از امام صادق ع مى‌خوانيم كه فرمود:

ان رسول اللَّه لم يقاتل منافقا قط انما كان يتالفهم‌

:" رسول خدا هرگز با منافقى جنگ نكرد، بلكه پيوسته در تاليف قلوب آنها مى‌كوشيد" [1] بنا بر اين مراد از جهاد با آنها همان توبيخ و سرزنش و تهديد و انذار و رسوا ساختن آنها، و يا در بعضى از موارد تاليف قلوب آنها است، چه اينكه" جهاد" معنى وسيع و گسترده‌اى دارد، و هر گونه تلاش و كوشش را شامل مى‌شود، تعبير به" وَ اغْلُظْ عَلَيْهِمْ‌" (بر آنها سخت بگير و خشونت كن) نيز اشاره به خشونت در سخن و افشاگرى و تهديد و مانند آن است.

اين وضع خاص در مقابل منافقان، با اينكه آنها خطرناكترين دشمن اسلام بودند، به خاطر اين بود كه آنها ظاهرا دم از اسلام مى‌زدند، و با مسلمانان كاملا آميزش داشتند، لذا ممكن نبود همچون يك كافر با آنها رفتار كرد.

البته اين در صورتى بود كه آنها دست به اسلحه نبرند و اگر اين كار را مى‌كردند مسلما با آنها مقابله به مثل مى‌شد، زيرا در اين صورت عنوان" محارب" به خود مى‌گرفتند.

گرچه اين مساله در عصر پيامبر ص واقع نشد ولى بعد از او مخصوصا در عصر امير مؤمنان ع روى داد، و او با منافقان مسلح به نبرد برخاست.

بعضى گفته‌اند منظور از" جهاد با منافقان" در آيه فوق اجراى حدود

[1]" مجمع البيان" جلد 10 صفحه 319.