كندن خندق يا موانع ديگر از هجوم دشمن در امان است.

تفسير نمونه ؛ ج‌23 ؛ ص532

جدر" جمع" جدار" به معنى ديوار است، و ريشه اصلى اين لغت به معنى ارتفاع و بلندى است.

آرى آنها چون از دژ ايمان و توكل بر خدا بيرون هستند جز در پناه ديوارها و قلعه‌هاى محكم جرأت جنگ و رويارويى با مؤمنان ندارند!.

سپس مى‌افزايد: اما اين نه بخاطر آن است كه آنها افرادى ضعيف و ناتوان و ناآگاه به فنون جنگند" بلكه به هنگامى كه درگيرى در ميان خودشان رخ مى‌دهد پيكارشان شديد است" (بَأْسُهُمْ بَيْنَهُمْ شَدِيدٌ).

اما در برابر شما صحنه دگرگون مى‌شود، و رعب و وحشت و اضطراب عجيبى بر آنها حكمفرما مى‌گردد.

البته اين نيز تقريبا يك اصل كلى است در مورد پيكار همه اقوام بى ايمان در ميان خودشان، و سپس پيكار با مؤمنان و نمونه‌هاى آن را در تاريخ معاصر كرارا ديده‌ايم كه وقتى افراد بيخبر از خدا به جان هم افتاده، چنان محكم يكديگر را كوبيده‌اند كه انسان در جنگجويى آنها شك نمى‌كند، اما هنگامى كه در مقابل گروهى مؤمن و آماده" شهادت فى سبيل اللَّه" قرار مى‌گيرند فورا خود را به پشت سلاحها و سنگرها و دژهاى مستحكم مى‌كشند و وحشت سر تا پاى آنها را فرا مى‌گيرد، و به راستى اگر مسلمانان، ايمان و ارزشهاى اسلامى را زنده و حاكم كنند باز در مقابل دشمنان از چنين عامل برترى برخوردار خواهند بود.

و در ادامه همين آيه، به عامل ديگرى براى شكست و ناكامى آنها پرداخته، مى‌فرمايد:" به ظاهر آنها كه مى‌نگرى آنها را متحد و متفق تصور مى‌كنى، در حالى كه دلهاى آنها پراكنده است، و اين به دليل آن است كه قومى هستند ناآگاه و فاقد تعقل" (تَحْسَبُهُمْ جَمِيعاً وَ قُلُوبُهُمْ شَتَّى ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَعْقِلُونَ‌).

" شتى" جمع" شتيت" يعنى" متفرق".