و كوشش و توكل بر پروردگار پيروز مى‌شوند.

جمعى از مفسران شان نزولى براى آيه فوق ذكر كرده‌اند كه: گروهى از مسلمانان هنگامى كه فتح بعضى از آباديهاى حجاز را ديدند گفتند به زودى خداوند روم و ايران را براى ما نيز فتح خواهد كرد، منافقان گفتند: تصور مى‌كنيد ايران و روم مانند بعضى از روستاهاى حجازند كه شما آنها را فتح كرديد؟ آيه فوق نازل شد و اين پيروزى را به آنها وعده داد!

آرى در يك دل دو محبت متضاد نمى‌گنجد، و آنها كه دم از هر دو مى‌زنند يا ضعيف الايمانند، و يا منافق، و لذا مى‌بينيم كه در غزوات اسلامى در صف مخالف جمعى از بستگان و خويشاوندان مسلمين بودند، ولى چون خطشان را از خط الهى جدا كرده، و به صفوف دشمنان حق پيوسته بودند، با آنها پيكار كردند، و حتى جمعى از آنها را كشتند.

محبت پدران و فرزندان و برادران و اقوام بسيار خوب است، و نشانه زنده‌