كنند مى‌گويد:" اين احكام، حدود و مرزهاى الهى است، و كسانى كه با آن به مخالفت برخيزند و كافر شوند عذاب دردناكى دارند" (وَ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ وَ لِلْكافِرِينَ عَذابٌ أَلِيمٌ‌).

بايد توجه داشت كه واژه" كفر" معانى مختلفى دارد كه يكى از آنها" كفر عملى" يعنى معصيت و گناه است، و در آيه مورد بحث همين معنى اراده شده، همانگونه كه در آيه 97 سوره آل عمران در مورد كسانى كه فريضه حج را بجا نمى‌آورند مى‌فرمايد: وَ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعالَمِينَ‌:" بر مردم لازم است آنها كه استطاعت دارند براى خدا آهنگ خانه او كنند، و هر كس كفر ورزد (و حج را ترك كند) به خود ستم كرده چرا كه خداوند از همه جهانيان بى نياز است".

" حد" به معنى چيزى است كه در ميان دو شى‌ء مانع گردد، و لذا به مرزهاى كشورها" حدود" گفته مى‌شود، و قوانين الهى را از اين رو حدود الهى مى‌گويند كه عبور از آن مجاز نيست، شرح بيشترى در اين زمينه در جلد اول ذيل آيه 187 سوره بقره داشته‌ايم.

قسمتى از احكام ظهار

1-" ظهار" كه در دو آيه از قرآن مجيد (آيه مورد بحث و آيه 4 سوره احزاب) به آن اشاره شده، از كارهاى زشت عصر جاهليت بود كه مرد هنگامى كه از همسرش ناراحت مى‌شد براى اينكه او را در مضيقه و فشار قرار دهد مى‌گفت: انت على كظهر امى (تو نسبت به من همچون مادرم هستى) [1] و به‌

[1]" ظهر" در عبارت فوق چنان كه بعضى از مفسران گفته‌اند به معنى پشت نيست، بلكه كنايه از رابطه‌اى است كه از ناحيه زوجيت حاصل مى‌شود، بنا بر اين معنى جمله چنين مى‌شود:" همسرى با تو همچون همسرى مادرم مى‌باشد" (به لسان العرب ماده" ظهر" و تفسير كبير فخر رازى مراجعه شود).