و جاودانگى بودن اسلام ايجاب مى‌كند كه در مرحله بعد جانشينى براى آزادى بردگان ذكر شود به همين دليل در آيه بعد مى‌فرمايد:" و هر كس توانايى بر آزادى برده نداشته باشد دو ماه پى در پى قبل از آميزش جنسى روزه بگيرد" (فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيامُ شَهْرَيْنِ مُتَتابِعَيْنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَتَمَاسَّا).

اين كفاره نيز اثر عميق بازدارنده‌اى دارد، بعلاوه از آنجا كه روزه در تصفيه روح و تهذيب نفوس اثر عميق دارد مى‌تواند جلو تكرار اينگونه اعمال را در آينده بگيرد.

البته ظاهر آيه اين است كه هر شصت روز پى در پى انجام شود، و بسيارى از فقهاى اهل سنت نيز بر طبق آن فتوا داده‌اند، ولى در روايات ائمه اهل بيت ع آمده است كه اگر كمى از ماه دوم را (حتى يك روز) به دنبال ماه اول روزه بگيرد مصداق شهرين متتابعين و دو ماه پى در پى خواهد بود و اين تصريح حاكم بر ظهور آيه است‌ [1] اين نشان مى‌دهد كه منظور از" تتابع" در آيه فوق و آيه 92 سوره نساء (كفاره قتل خطاء) پى در پى بودن فى الجمله است و البته چنين تفسيرى تنها از امام معصوم ع كه وارث علوم پيامبر ص است مسموع مى‌باشد، و اين نوع روزه گرفتن تسهيلى است براى مكلفان (شرح بيشتر پيرامون اين موضوع را در كتب فقهى در كتاب الصوم، و ابواب ظهار، و كفاره قتل خطاء، بايد مطالعه كرد) [2] ضمنا منظور از جمله" فَمَنْ لَمْ يَجِدْ" (كسى كه نبايد) اين نيست كه مطلقا

[1] به" وسائل الشيعه" جلد 7 صفحه 271 مراجعه شود. (باب 3 از ابواب بقية الصوم الواجب).

[2] هر گاه منظور متوالى بودن دو ماه بوده باشد نه متوالى بودن تمام روزهاى آنها، به محض شروع در ماه دوم اين نوع توالى حاصل است (دقت كنيد).