68- در آنها ميوه‌هاى فراوان و درخت نخل و انار است.

69- پس كدامين نعمتهاى پروردگارتان را انكار مى‌كنيد؟

تفسير: دو بهشت ديگر با اوصاف شگفت‌آورش‌

در ادامه بحث گذشته كه پيرامون دو بهشت خائفان با ويژگيهاى و الا سخن مى‌گفت در اين آيات از دو بهشت سخن مى‌گويد كه در مرحله پائينترى و طبعا براى افرادى است كه در سطح پائينترى از ايمان و خوف از پروردگار قرار دارند، و به تعبير ديگر هدف بيان وجود سلسله مراتب به تناسب ايمان و عمل صالح است.

نخست مى‌فرمايد:" و پائينتر از آنها دو بهشت ديگر است" (وَ مِنْ دُونِهِما جَنَّتانِ‌).

براى اين جمله دو تفسير ذكر كرده‌اند نخست همان كه در بالا گفتيم تفسير ديگر اينكه: تعبير" من دونهما" يعنى غير از آن دو بهشت، دو بهشت ديگر براى همان مؤمنان است كه به عنوان تنوع در ميان اين باغهاى بهشتى در گردشند، چرا كه طبع آدمى تنوع طلب است و از آن لذت مى‌برد.

ولى با توجه به لحن اين آيات، و همچنين رواياتى كه در تفسير آن وارد شده تفسير اول مناسبتر به نظر مى‌رسد.

در حديثى از پيغمبر گرامى اسلام ص مى‌خوانيم كه در تفسير اين آيه فرمود:

جنتان من فضة، آنيتهما و ما فيهما، جنتان من ذهب آنيتهما و ما فيهما:

" دو بهشت كه بناى آنها و هر چه در آنها است از نقره است، و دو بهشت است كه بناى آنها و هر چه در آنها است از طلا است" (تعبير به طلا و نقره ممكن است اشاره به تفاوت ارزش مواهب آنها باشد) [1]

[1]" مجمع البيان" ذيل آيات مورد بحث.