نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 22 صفحه : 181
موسى، و همسرم محمد ص؟ و در اينجا بود كه اين آيه نازل شد [1] به همين جهت در
پايان آيه مىافزايد:" بسيار بد است كه بر كسى بعد از ايمان آوردن نام كفر
بگذارند" (بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ
الْإِيمانِ).
بعضى در تفسير اين جمله احتمال ديگرى دادهاند و آن اينكه خداوند مؤمنان را
نهى مىكند از اينكه بعد از ايمان به خاطر عيبجويى مردم نام فسق را بر خود پذيرند.
ولى تفسير اول با توجه به صدر آيه و شان نزولى كه ذكر شد مناسبتر به نظر
مىرسد.
و در پايان آيه براى تاكيد بيشتر مىفرمايد:" و آنها كه توبه نكنند و از
اين اعمال دست بر ندارند ظالم و ستمگرند" (وَ مَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ).
چه ظلمى از اين بدتر كه انسان با سخنان نيش دار، و تحقير و عيبجويى، قلب مردم
با ايمان را كه مركز عشق خدا است بيازارد، و شخصيت و آبروى آنها را كه سرمايه بزرگ
زندگى آنان است از بين ببرد.
***
گفتيم: در هر يك از دو آيه مورد بحث سه حكم اسلامى در زمينه مسائل اخلاق
اجتماعى مطرح شده، احكام سهگانه آيه اول به ترتيب: عدم سخريه، و ترك عيبجويى، و
تنابز به القاب بود، و احكام سهگانه آيه دوم به ترتيب: اجتناب از گمان بد، تجسس و
غيبت است.
در اين آيه نخست مىفرمايد:" اى كسانى كه ايمان آوردهايد! از بسيارى از
گمانها بپرهيزيد، چرا كه بعضى از گمانها گناه است"! (يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيراً مِنَ
الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ).
منظور از" كَثِيراً مِنَ الظَّنِ" گمانهاى بد است كه نسبت به گمانهاى