در عذاب مشتركيد.

40- آيا تو مى‌توانى سخن خود را به گوش كران برسانى يا كوران و كسانى را كه در ضلال مبين هستند هدايت كنى.

تفسير: همنشين شياطين!

از آنجا كه در آيات پيشين سخن از دنياپرستانى بود كه همه چيز را بر معيارهاى مادى ارزيابى مى‌كنند، در آيات مورد بحث از يكى از آثار مرگبار دلبستگى به دنيا كه بيگانگى از خدا است سخن مى‌گويد.

مى‌فرمايد:" هر كس از ياد خدا روگردان شود شيطانى را به سراغ او مى‌فرستيم، و همواره با او قرين خواهد بود"! (وَ مَنْ يَعْشُ عَنْ ذِكْرِ الرَّحْمنِ نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ‌) [1] [2] آرى غفلت از ذكر خدا و غرق شدن در لذات دنيا، و دلباختگى به زرق و برق آن، موجب مى‌شود كه شيطانى بر انسان مسلط گردد و همواره قرين او باشد، و رشته‌اى در گردنش افكنده،" مى‌برد هر جا كه خاطرخواه او است"! بديهى است جاى اين ندارد كه كسى تصور جبر از اين آيه كند، چرا كه اين نتيجه اعمالى است كه خود آنها انجام داده‌اند، بارها گفته‌ايم اعمال انسان، مخصوصا غرق شدن در لذات دنيا و آلوده شدن به انواع گناهان، نخستين‌

[1]" يعش" از ماده" عشو" (بر وزن نشر) هنگامى كه با" الى" متعدى شود (عشوت اليه) به معنى هدايت يافتن به وسيله چيزى است با چشمانى ضعيف، هنگامى كه با" عن" متعدى شود (عشو عنه) به معنى اعراض كردن و رويگردان شدن از چيزى است، و در آيه مورد بحث منظور همين است (لسان العرب ماده عشو).

[2]" نقيض" از ماده" قيض" (بر وزن فيض) در اصل به معنى پوست روى تخم مرغ است سپس به معنى مستولى ساختن چيزى بر چيز ديگر آمده.