آن قدر به شما شخصيت و ارزش و عظمت داد كه تمام موجودات عالم هستى را مسخر و در مسير منافع شما قرار داد، آفتاب و ماه، باد و باران، كوه‌ها و دره‌ها، جنگلها و صحراها، درختان و حيوانات، معادن و منابع زير زمينى، و خلاصه همه اين موجودات را به خدمت شما دعوت كرد، و همه را سرگشته و فرمانبردار شما ساخت، تا از مواهب او بهره گيريد و به غفلت نخوريد.

قابل توجه اينكه مى‌فرمايد: جميعا منه:" همه اينها با تمام ويژگيها و اختلافاتى كه دارند از سوى اويند و به فرمان او در خدمت شما" [1] با توجه به اينكه همه مواهب از ناحيه او است و خالق و مدبر و پروردگار همه ذات پاك او مى‌باشد پس چرا انسان به سراغ غير او رود؟ و سر بر آستان مخلوقات ضعيف بگذارد؟ و از معرفت منعم حقيقى غافل بماند؟

لذا در پايان آيه مى‌افزايد:" در اين نشانه‌هاى مهمى است براى كسانى كه تفكر و انديشه مى‌كنند" (إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ‌).

در آيه قبل از عواطف انسانها استفاده مى‌شد، و در اينجا از عقول و انديشه‌هاى آنها، چه خداى مهربانى كه با هر زبان ممكن با بندگانش سخن مى‌گويد، گاه با زبان دل، و گاه با زبان فكر، و هدف در همه اينها يك چيز بيش نيست، و آن بيدارى انسانهاى غافل و به حركت درآوردن آنها در سير الى اللَّه است.

در باره تسخير موجودات مختلف جهان بحث مشروحى ذيل آيات 31 تا 33 سوره ابراهيم (جلد 10 صفحه 349 به بعد) آورده‌ايم.

[1] در مورد اعراب و تركيب" جميعا منه" احتمالات متعددى داده شده است:

زمخشرى در كشاف دو احتمال مى‌دهد نخست اينكه" جميعا منه" حال براى" ما فى السموات و الارض" است، يعنى همه اينها مسخر شماست در حالى كه از ناحيه اوست، ديگر اينكه خبر مبتداى محذوفى است و در تقدير چنين است" هى منه جميعا" بعضى نيز احتمال داده‌اند كه تاكيد براى" ما فى السماوات و ما فى الارض" بوده باشد.