مى‌كنيم كه هر يك از اين دو گروه جزاى مناسب كار خويش را دريابند حق ايجاب مى‌كند كه حساب و كتاب و پاداش و كيفرى در جهان ديگرى در كار باشد، تا هر كس جزاى مناسب عمل خويش را بيابد.

خلاصه اينكه" حق" در اين آيه اشاره به هدف صحيح آفرينش و آزمايش انسانها و قانون تكامل و همچنين اجراى اصول عدالت است.

" ولى غالب آنها اين حقايق را نمى‌دانند" (وَ لكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لا يَعْلَمُونَ‌).

چرا كه انديشه و فكر خود را به كار نمى‌گيرند، و گرنه دلائل مبدء و معاد واضح و آشكار است.

نكته: قوم تبع چه كسانى بودند؟

تنها در دو مورد از قرآن مجيد واژه" تبع" آمده است، يكى در آيات مورد بحث و ديگرى در" آيه 14 سوره ق" آنجا كه مى‌گويد: وَ أَصْحابُ الْأَيْكَةِ وَ قَوْمُ تُبَّعٍ كُلٌّ كَذَّبَ الرُّسُلَ فَحَقَّ وَعِيدِ:" صاحبان سرزمينهاى پر درخت قوم شعيب، و قوم تبع، هر كدام رسولان خدا را تكذيب كردند و تهديد الهى در باره آنها تحقق يافت".

همانگونه كه قبلا نيز اشاره شد" تبع" يك لقب عمومى براى ملوك و شاهان يمن بود مانند" كسرى" براى سلاطين ايران و" خاقان" براى شاهان ترك و" فرعون" براى سلاطين مصر و" قيصر" براى سلاطين روم.

اين تعبير (تبع) از اين نظر بر ملوك يمن اطلاق مى‌شد كه مردم را به پيروى خود دعوت مى‌كردند، يا يكى بعد از ديگرى روى كار مى‌آمدند.

ولى ظاهر اين است كه قرآن از خصوص يكى از شاهان يمن سخن مى‌گويد، (همانگونه كه فرعون معاصر موسى ع كه قرآن از او سخن مى‌گويد شخص‌