در حدود افكار خود ساخته و پرداخته‌اند، و چون نخواسته‌اند بپذيرند كه ما وراى معلومات آنها حقايق ديگرى است به اين بيراهه‌ها كشانده شده‌اند.

حق كلام در باره وحى‌

بدون شك ما نمى‌توانيم از رابطه وحى و حقيقت آن اطلاع زيادى پيدا كنيم، چرا كه اين يك نوع ادراكى است خارج از حدود ادراكات ما، و يك نوع ارتباطى است خارج از ارتباطهاى شناخته شده ما، عالم وحى براى ما عالمى است ناشناخته و ما فوق ادراكات ما.

به راستى چگونه يك انسان خاكى با مبدء عالم هستى ارتباط پيدا مى‌كند؟

و چگونه خداوند ازلى و ابدى و بى‌نهايت از هر جهت، با مخلوقى محدود و ممكن الوجود رابطه بر قرار مى‌سازد؟ و در لحظه نزول وحى چگونه پيامبر يقين پيدا مى‌كند كه اين ارتباط از ناحيه او است؟! اينها سؤالاتى است كه پاسخ آن براى ما مشكل است، و اصرار در فهم آن بسيار بى‌مورد.

تنها مطلبى كه براى ما در اينجا معقول و قابل طرح است اصل وجود يا امكان چنين ارتباط مرموزى است.

ما مى‌گوئيم هيچ دليل عقلى كه امكان چنين امرى را نفى كند وجود ندارد، بلكه به عكس ما ارتباطهاى مرموزى را در جهان خود مى‌بينيم كه از تفسير آن عاجزيم، و اين ارتباطها نشان مى‌دهد كه ما فوق حواس و ارتباطهاى ما نيز درك و ديده‌هاى ديگرى وجود دارد.

بد نيست با ذكر مثالى اين موضوع را روشنتر سازيم.

فرض كنيد ما در ميان شهر كوران (البته كوران مادر زاد!) با دو چشم بينا زندگى كنيم، تمام اهل شهر چهار حسى هستند (بنا بر اينكه مجموع حواس‌