و ستيز در گفتگو بپرهيزيد، زيرا اين دو دلهاى برادران دينى را نسبت به يكديگر بيمار و مكدر مى‌كند، و بذر نفاق را پرورش مى‌دهد" [1] چرا كه اينگونه پرخاشگريها كه غالبا عارى از اصول صحيح بحث و استدلال است روح لجاجت و تعصب را در افراد تقويت مى‌كند تا آنجا كه هر كدام مى‌خواهد براى غلبه بر ديگرى از هر وسيله حتى دروغ و تهمت و بى‌حرمتى استفاده كند، و اين كار نتيجه‌اى جز كينه‌توزى و پرورش بذرهاى نفاق در دلها نخواهد داشت.

يكى ديگر از مفاسد بزرگ" جدال به باطل" اين است كه طرفين در انحراف و اشتباه خود سخت‌تر و راسختر مى‌شوند، زيرا هر كدام تلاش مى‌كند براى اثبات مقصود خود به هر دليل باطل متشبث شود و تا آنجا كه مى‌تواند سخنان حق طرف را ناديده بگيرد، و يا با ديده عدم رضا و قبول بنگرد و اين خود موجب تقويت اشتباه و كجروى است.

د- روش مجادله به احسن‌

در جدال حق، هدف تحقير طرف، و اثبات تفوق و پيروزى بر او نيست، بلكه هدف نفوذ در افكار و اعماق روح او است، به همين دليل روش مجادله به احسن با جدال باطل در همه چيز متفاوت است.

در اينجا شخص جدالگر براى نفوذ معنوى در طرف از وسائل زير بايد استفاده كند كه در قرآن مجيد اشارات جالبى به آنها شده است:

1- نبايد اصرار داشته باشد كه مطلب حق را به عنوان گفته او بپذيرد بلكه اگر بتواند چنان كند كه طرف مقابل آن مطلب را نتيجه فكر خود بينديشد بسيار مؤثرتر خواهد بود، و به تعبير ديگر طرف فكر كند اين انديشه از درون وجود خودش جوشيده، و فرزند روح او است تا به آن علاقه‌مند شود!.

[1]" اصول كافى" جلد دوم" باب المراء و الخصومه" حديث 1.