اين احتمال نيز وجود دارد كه منظور شاهد گرفتن در تمام معاملات است خواه نقدى
باشد يا نسيه، و به هر حال فقهاى شيعه و اهل سنت- جز گروه اندكى- اين دستور را يك
امر استحبابى مىدانند نه وجوبى- در آيه بعد نيز شاهدى بر اين مساله وجود دارد.
و مسلم است كه معاملات بسيار كوچك روزانه، (مثل خريدن نان و غذا و مانند آن)
را شامل نمىشود.
19- در آخرين حكمى كه در اين آيه ذكر شده، مىفرمايد:" هيچگاه نبايد
نويسنده سند و شهود (به خاطر بيان حق و عدالت) مورد ضرر و آزار قرار گيرند" (وَ لا يُضَارَّ كاتِبٌ وَ لا شَهِيدٌ).
" كه اگر چنين كنيد از فرمان خدا خارج شديد" (فَإِنَّهُ فُسُوقٌ بِكُمْ).
و به اين ترتيب قرآن به كاتبان و شاهدان، مصونيت و امنيت مىدهد، و مؤكدا از
مردم مىخواهد كه متعرض اين اقامه كنندگان حق و عدالت نشوند.
از آنچه گفتيم روشن شد كه جمله" وَ
لا يُضَارَّ" به صورت فعل مجهول است يعنى اين گروه
نبايد آزار ببينند، نه اينكه به صورت فعل معلوم باشد به معنى نبايد تحريف كنند و
آزار دهند- كه جمعى از مفسران ذكر كردهاند- زيرا اين حكم در آغاز همين آيه آمده
است و نيازى به تكرار ندارد.
و در پايان آيه بعد از ذكر آن همه احكام، مردم را" دعوت به تقوا و
پرهيزكارى و اطاعت فرمان خدا مىكند" (وَ اتَّقُوا اللَّهَ).
و سپس يادآورى مىنمايد كه" خداوند آنچه مورد نياز شما در زندگى مادى و
معنوى است به شما تعليم مىدهد" (وَ
يُعَلِّمُكُمُ اللَّهُ).
" و او از همه مصالح و مفاسد مردم آگاه است و آنچه خير و صلاح آنان است
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 2 صفحه : 389