ضمنا با توجه به اينكه: ظاهر اين جمله اين است كه خود آنچه انفاق شده به انسان باز گردانده مى‌شود (نه ثواب آن)، آيه مى‌تواند دليلى بر تجسم اعمال بوده باشد كه در جاى خود به طور مشروح خواهد آمد [1]

نكته‌ها:

1- آيه فوق مى‌گويد:

همانطور كه بخششهاى الهى و نعمتهاى او در اين جهان شامل حال همه انسانها (صرف نظر از عقيده و آيين آنها) مى‌شود مؤمنان هم بايد به هنگام انفاقهاى مستحبى و رفع نيازمنديهاى بينوايان در مواقع لزوم، رعايت حال غير مسلمانان را نيز بكنند.

البته اين در صورتى است كه انفاق بر غير مسلمانان به خاطر يك كمك انسانى باشد و موجب تقويت كفر و پيشبرد نقشه‌هاى شوم دشمنان نگردد بلكه آنها را به روح انساندوستى اسلام آگاه سازد.

روشن است كه منظور از عدم وجوب هدايت مردم بر پيامبر اين نيست كه او موظف به ارشاد و تبليغ آنها نباشد زيرا ارشاد و تبليغ روشن‌ترين و اساسى‌ترين برنامه پيامبر است، بلكه منظور اين است كه او موظف نيست كه آنها را تحت فشار قرار دهد و اجبار بر هدايت نمايد.

آيا منظور از اين هدايت، هدايت تكوينى است يا تشريعى؟ زيرا هدايت انواعى دارد.

الف) هدايت تكوينى-

منظور از هدايت تكوينى اين است كه خداوند يك سلسله عوامل پيشرفت و تكامل در موجودات مختلف جهان، اعم از انسان و ساير جانداران، حتى موجودات بى‌جان آفريده، كه آنها را به سوى تكامل مى‌برد.

[1] اين مساله به طور مشروح، ذيل آيه 30 سوره آل عمران در همين جلد خواهد آمد.