گردد" و چه والاست مقام صالحان در پيشگاه خداوند بزرگ؟

اما بركت در چه چيز؟ توضيحى براى آن داده نشده، و مى‌دانيم معمولا هنگامى كه فعلى به صورت مطلق مى‌آيد و قيد و شرطى در آن نيست معنى عموم را مى‌رساند، بنا بر اين بركت در همه چيز را شامل مى‌شود، در عمر و زندگى، در نسلهاى آينده، در تاريخ و مكتب و در همه چيز.

اصولا" بركت" در اصل از" برك" (بر وزن درك) به معنى سينه شتر است و هنگامى كه شتر سينه خود را بر زمين مى‌افكند همين ماده در مورد او به كار مى‌رود (برك البعير).

و تدريجا اين ماده در معنى ثبوت و دوام چيزى به كار رفته است، بركه آب را نيز از آن جهت" بركه" گويند كه آب در آن ثابت است، و مبارك را از اين نظر مبارك مى‌گويند كه خير آن باقى و برقرار است.

از اينجا روشن مى‌شود كه آيه مورد بحث اشاره به ثبوت و دوام نعمتهاى الهى بر ابراهيم و اسحاق (و خاندانشان) مى‌باشد و يكى از بركاتى كه خداوند بر ابراهيم و اسحاق داد اين بود كه تمام انبياى بنى اسرائيل از دودمان اسحاق به وجود آمدند در حالى كه پيامبر بزرگ اسلام از دودمان اسماعيل است.

اما براى اينكه توهم نشود كه اين بركت در خاندان ابراهيم جنبه نسب و قبيله دارد بلكه در ارتباط با مذهب و مكتب و ايمان است، در آخر آيه مى‌افزايد:

" از دودمان اين دو، افرادى نيكوكار به وجود آمدند، و هم افرادى كه به خاطر عدم ايمان، آشكارا به خود ستم كردند" (مِنْ ذُرِّيَّتِهِما مُحْسِنٌ وَ ظالِمٌ لِنَفْسِهِ مُبِينٌ‌).