وَ قالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ‌" (فاطر- 34).

اين حمد نه تنها از زبان انسانها و فرشتگان است كه از تمام ذرات جهان هستى نيز زمزمه حمد و تسبيح او به گوش هوش مى‌رسد، هيچ موجودى نيست جز اينكه حمد و تسبيح او مى‌گويد.

آرى او از تمام قطرات باران و امواج سيلاب كه در اعماق زمين فرو مى‌روند و به طبقه نفوذ ناپذير مى‌رسند و در آنجا متمركز و براى انسانها ذخيره مى‌شوند آگاه است.

او از دانه‌هاى گياهان كه با كمك باد يا حشرات در پهنه زمين پراكنده مى‌شوند و در زمين فرو مى‌روند و روزى به درخت سر سبز يا گناه پر طراوتى تبديل مى‌گردند با خبر است.

از ريشه‌هاى درختان به هنگامى كه در جستجوى آب و غذا به اعماق زمين پيشروى مى‌كنند.

از امواج الكتريسته، از گازهاى مختلف و ذرات هوا كه به داخل زمين نفوذ مى‌كنند، از جاندارانى كه در زمين فرو مى‌روند و به آن حيات مى‌بخشند، و نيز از گنجها و دفينه‌ها و اجساد مردگان اعم از انسانها و غير انسانها كه در اين زمين گسترده دفن مى‌شوند، آرى از همه اينها با خبر است.

همچنين از گياهانى كه از زمين خارج مى‌شوند، از انسانها كه از آن بر خاسته‌اند، از چشمه‌هايى كه از آن مى‌جوشد، از گازهايى كه از آن برمى‌خيزد،