معاد ابطال مى‌كنم آن را برداشت و نزد پيامبر اسلام آمد (و شايد مقدارى از آن را در حضور پيامبر نرم كرد و به روى زمين ريخت) و گفت چه كسى مى‌تواند اين استخوانهاى پوسيده را از نو زنده كند (و كدام عقل آن را باور مى‌كند).

آيات فوق و چهار آيه بعد از آن كه مجموعا هفت آيه را تشكيل مى‌دهد نازل شد، و پاسخ منطقى و دندان‌شكنى به او و همفكران او داد.

تفسير: آفرينش نخستين دليل قاطعى است بر معاد

گفتيم بحثهاى مربوط به مبدء و معاد و نبوت در سوره" يس" كه قلب قرآن است به صورت مقطعهاى مختلفى مطرح شده است، اين سوره از قرآن مجيد و مساله نبوت آغاز شد، و با هفت آيه منسجم كه قوى‌ترين بيانات را در باره معاد در بر دارد پايان مى‌يابد.

نخست دست انسان را مى‌گيرد و به آغاز حيات خودش در آن روز كه نطفه بى‌ارزشى بيش نبود مى‌برد، و او را به انديشه وا مى‌دارد، مى‌گويد:" آيا انسان نديد كه ما او را از نطفه آفريديم و او آن چنان قوى و نيرومند و صاحب قدرت و شعور و نطق رشد كه حتى به مجادله در برابر پروردگارش برخاست و مخاصمه كننده آشكارى شد"؟! (أَ وَ لَمْ يَرَ الْإِنْسانُ أَنَّا خَلَقْناهُ مِنْ نُطْفَةٍ فَإِذا هُوَ خَصِيمٌ مُبِينٌ‌) [1] چه تعبير زنده و گويايى؟ نخست روى عنوان انسان تكيه مى‌كند يعنى هر انسانى با هر اعتقاد و مكتبى و هر مقدار دانشى مى‌تواند اين حقيقت را دريابد.

سپس سخن از" نطفه" مى‌گويد كه در لغت در اصل به معنى آب ناچيز و بى‌ارزش است، تا اين انسان مغرور و از خود راضى كمى در انديشه فرو برود

[1]" خصيم" به معنى كسى است كه اصرار بر خصومت و جدال دارد و" رؤيت" در اينجا به معنى دانستن است.