بنا بر اين جمله" إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ" مفهومش اين مى‌شود كه خداوند از صاحب و مالك دلها با خبر است، اين جمله كنايه لطيفى از عقائد و نيات انسانها است، چرا كه اعتقادات و نيات هنگامى كه در دل مستقر شوند گويى مالك قلب انسان مى‌گردند، و بر آن حكومت مى‌كنند، و به همين دليل اين عقائد و نيات صاحب و مالك دل انسانى محسوب مى‌شود.

اين همان است كه بعضى از بزرگان علما از آن استفاده كرده و در اين عبارت آن را مجسم كرده‌اند:" الانسان آرائه و افكاره، لا صورته و اعضائه"!" انسان همان عقائد و افكارش مى‌باشد نه صورت و اعضاء پيكرش" [1]

2- هيچ راه بازگشتى وجود ندارد!

مسلما قيامت و زندگى بعد از مرگ يك مرحله تكاملى نسبت به دنيا است و بازگشت از آن به اين جهان معقول نيست، آيا ما مى‌توانيم به ديروز باز گرديم؟ آيا نوزاد مى‌تواند به دوران جنينى باز گردد؟ و آيا ميوه‌اى كه از شاخه جدا شده امكان دارد به شاخه باز گردد؟ به همين دليل بازگشت به دنيا براى اهل آخرت ممكن نيست.

تازه به فرض چنين بازگشتى امكان پذير باشد مسلما انسان فراموشكار به همان روش پيشين خود ادامه خواهد داد! راه دور نرويم، ما بارها خود را آزموده‌ايم كه در شرائط خاصى كه در تنگنا قرار مى‌گيريم با خداى خود مخلصانه قرارها مى‌گذاريم، ولى همين كه آن شرائط تغيير كرد قول و قرارها را به كلى فراموش مى‌كنيم، مگر كسانى كه به راستى تحول عميقى پيدا مى‌كنند، نه تحولى مشروط به همان شرائط كه با عوض شدن آن به حال اول باز مى‌گردد.

[1] عالم بزرگوار مرحوم" كاشف الغطا" در" اصل الشيعه و اصولها".