تفسير: اين معبودهاى دروغين حتى صداى شما را نمى‌شنوند!

باز در اين آيات به قسمت ديگرى از آيات توحيد و نعمتهاى بى‌پايان پروردگار اشاره مى‌كند تا ضمن آگاهى دادن به انسان حس شكرگزارى آنان را در مسير شناخت معبود حقيقى برانگيزد، و از هر گونه شرك و پرستشهاى خرافى باز دارد، مى‌فرمايد:" او كسى است كه شب را در روز و روز را در شب داخل مى‌كند" (يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهارِ وَ يُولِجُ النَّهارَ فِي اللَّيْلِ‌).

" يولج" از ماده" ايلاج" به معنى داخل كردن است، و ممكن است اشاره به يكى از دو معنى و يا هر دو معنى زير باشد: افزايش و كاهش تدريجى شب و روز در طول سال كه مايه پيدايش فصول مختلف با آن همه آثار و بركات مى‌باشد، انتقال تدريجى از شب به روز و از روز به شب به واسطه وجود شفق و بين الطلوعين كه از خطرات انتقال ناگهانى از ظلمت به نور و از نور به ظلمت جلوگيرى مى‌كند، و به انسان آمادگى كافى براى انتقال كاملا آرام و بى خطر را از يكى به ديگرى فراهم مى‌سازد [1] بعد به مساله تسخير خورشيد و ماه اشاره كرده مى‌گويد:" او خورشيد و ماه را مسخر شما نمود" (وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ).

چه تسخيرى از اين برتر و بالاتر كه همه آنها در مسير منافع انسان حركت مى‌كنند، و سرچشمه انواع بركات در زندگى بشرند، و ابر و باد و ماه و خورشيد و فلك در كار هستند تا انسان بتواند زندگى خود را تامين كرده و در غفلت فرو برود، و به ياد منبع اصلى اين مواهب باشد (در زمينه تسخير خورشيد و ماه بحث مشروحى در جلد دهم ذيل آيه 2 سوره رعد و 33 ابراهيم- صفحه 120 و 354 داشتيم).

[1] در زمينه تغيير تدريجى شب و روز در جلد دوم صفحه 367 ذيل آيه 27 سوره آل عمران بحث كرده‌ايم.