در حديثى مى‌خوانيم كه زنى به عايشه گفت: يا امه!:" اى مادر"! عايشه پاسخ داد: لست لك بام، انما انا ام رجالكم!:" من مادر تو نيستم مادر مردان شما هستم" [1] اشاره به اينكه هدف از اين تعبير، حرمت تزويج است، و اين تنها در مورد مردان امت صادق است.

ولى همانگونه كه گفتيم غير از مساله ازدواج موضوع احترام و بزرگداشت نيز مطرح است، و لذا زنان مسلمان نيز مى‌توانستند به عنوان احترام همسران پيامبر ص را مادر خود خطاب كنند.

شاهد اين سخن آنكه قرآن مى‌گويد:" النَّبِيُّ أَوْلى‌ بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ‌" اولويت پيامبر نسبت به همه زنان و مردان است و ضمير جمله بعد نيز به همين عنوان بر مى‌گردد كه مفهوم گسترده‌اى دارد، لذا در عبارتى كه از" ام سلمه" (يكى ديگر از همسران پيامبر نقل شده) مى‌خوانيم كه مى‌گويد انا ام الرجال منكم و النساء:" من مادر مردان و زنان شما هستم" [2] در اينجا سؤالى مطرح است و آن اينكه آيا تعبير" أَزْواجُهُ أُمَّهاتُهُمْ‌":

" همسران پيامبر مادران مؤمنين محسوب مى‌شوند" با چيزى كه در چند آيه قبل گذشت تضاد ندارد؟ زيرا در آنجا مى‌فرمايد:" كسانى كه گاهى همسرانشان را بمنزله مادر خود قرار مى‌دهند، سخن باطلى مى‌گويند، مادر آنها فقط كسى است كه از او متولد شده‌اند" با اين حال چگونه همسران پيامبر كه مسلمانان از آنان متولد نشده‌اند مادر محسوب مى‌شوند؟

در پاسخ اين سؤال بايد به اين نكته توجه كرد كه خطاب مادر به يك زن يا بايد از نظر جسمانى باشد يا روحانى، اما از نظر جسمانى تنها در صورتى اين‌

[1]" مجمع البيان" و" روح المعانى" ذيل آيات مورد بحث.

[2]" روح المعانى" ذيل آيات مورد بحث.