نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 17 صفحه : 198
پدرخواندهها صدا بزنند عادلانه است و به نام پدران واقعى عادلانهتر، بلكه
همانگونه كه بارها گفتهايم صيغه" افعل تفضيل" گاه در مواردى به كار
مىرود كه وصف در طرف مقابل به هيچوجه وجود ندارد، مثلا گفته مىشود" انسان
احتياط كند و جان خود را به خطر نيندازد بهتر است" مفهوم اين سخن آن نيست كه
به خطر انداختن جان خوب است ولى احتياط كردن از آن بهتر مىباشد، بلكه منظور
مقايسه" خوب" و" بد" با يكديگر است.
و براى رفع بهانهها اضافه مىكند:" اگر پدران آنها را نمىشناسيد آنها
برادران دينى و موالى شما هستند" (فَإِنْ
لَمْ تَعْلَمُوا آباءَهُمْ فَإِخْوانُكُمْ فِي الدِّينِ وَ مَوالِيكُمْ).
يعنى عدم شناخت پدران آنها دليل بر اين نمىشود كه نام شخص ديگرى را به
عنوان" پدر" بر آنها بگذاريد، بلكه مىتوانيد آنها را به عنوان برادر
دينى يا دوست و هم پيمان خطاب كنيد.
" موالى" جمع" مولا" است، و مفسران براى آن معانى متعددى
ذكر كردهاند، بعضى آن را در اينجا به معنى دوست، و بعضى به معنى غلام آزاد شده
دانستهاند (زيرا بعضى از پسرخواندهها بردگانى بودند كه خريدارى مىشدند، سپس
آزاد مىگشتند و چون مورد توجه صاحبانشان بودند آنها را به عنوان پسر خويش
مىخواندند.
توجه به اين نكته نيز لازم است كه تعبير" مولا" در اينگونه موارد كه
طرف برده آزاد شدهاى بود از اين جهت بود كه آنها بعد از آزادى رابطه خود را با
مالك خود حفظ مىكردند، رابطهاى كه از نظر حقوقى در پارهاى از جهات جانشين
خويشاوندى مىشد و از آن تعبير به" ولاء عتق" مىنمودند.
لذا در روايات اسلامى مىخوانيم كه" زيد بن حارثه" بعد از آن كه
پيامبر او را آزاد كرد به عنوان" زيد بن محمد" خوانده مىشد تا اينكه
قرآن
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 17 صفحه : 198