و آن اينكه عذاب دنيا داراى دو وصف است" كوچك بودن" و" نزديك بودن" و به هنگام تهديد مناسب نيست كه روى كوچك بودن آن تكيه شود، بلكه بايد روى نزديك بودنش تكيه كرد.

و عذاب آخرت، نيز داراى دو وصف است:" دور بودن" و" بزرگ بودن" و در مورد آن نيز مناسب اين است كه روى" بزرگ بودنش" تكيه شود نه" دور بودنش" (دقت كنيد).

تعبير به" لعل" در جمله‌ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ‌- چنان كه قبلا نيز گفته‌ايم- به خاطر اين است كه چشيدن عذابهاى هشدار دهنده، علت تامه براى بيدارى نيست، بلكه جزء علت است، و نياز به زمينه آماده دارد، و بدون اين شرط به نتيجه نمى‌رسد، و كلمه لعل اشاره به اين حقيقت است.

ضمنا از اين آيه يكى از فلسفه‌هاى مهم مصائب و بلاها و رنجها كه از سؤال انگيزترين مسائل در بحث توحيد و خداشناسى و عدل پروردگار است روشن مى‌گردد.

نه تنها در اينجا كه در آيات ديگر قرآن نيز به اين حقيقت اشاره شده است، از جمله در آيه 94 سوره اعراف مى‌خوانيم‌ وَ ما أَرْسَلْنا فِي قَرْيَةٍ مِنْ نَبِيٍّ إِلَّا أَخَذْنا أَهْلَها بِالْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ يَضَّرَّعُونَ‌:" ما در هيچ شهر و ديارى پيامبرى نفرستاديم مگر اينكه مردم آنجا را گرفتار مشكلات و زيانها ساختيم تا بيدار شوند و به درگاه خدا روى آورند".

" چه كسى ستمكارتر است از آن كس كه آيات پروردگارش به او تذكر