" و نيز بچشيد عذاب هميشگى را به سبب اعمالى كه انجام مى‌داديد" (وَ ذُوقُوا عَذابَ الْخُلْدِ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ‌).

بار ديگر از اين آيه استفاده مى‌شود كه فراموش كردن دادگاه عدل قيامت سر چشمه اصلى بدبختيهاى آدمى است، و در اين صورت است كه خود را در برابر قانون‌شكنى‌ها و مظالم آزاد مى‌بيند، و نيز از اين آيه به خوبى روشن مى‌شود كه مجازات ابدى در برابر اعمالى است كه انسان انجام مى‌دهد و نه چيز ديگر [1] ضمنا منظور از فراموش كردن پروردگار نسبت به بندگانش، بى اعتنايى و ترك حمايت و فريادرسى است و گر نه همه عالم هميشه نزد پروردگار است و فراموشى در باره او معنى ندارد.

نكته‌ها:

1- استقلال روح و اصالت آن‌

نخستين آيه از آيات فوق كه دلالت بر قبض ارواح به وسيله فرشته مرگ دارد از دلائل استقلال روح آدمى است.

زيرا تعبير به" توفى" كه همان دريافت داشتن و قبض كردن است نشان مى‌دهد كه روح پس از جدايى از بدن باقى مى‌ماند، و نابود نمى‌شود، و اصولا تعبير از انسان در آيه فوق به" روح" يا" نفس" گواه ديگرى بر اين معنى است‌

[1] در باره" فلسفه خلود و عذاب جاويدان" بحث مشروحى در جلد نهم صفحه 239 به بعد (ذيل آيه 107 سوره هود) داشته‌ايم.