در حقيقت براى انجام عمل صالح بايد از اين دو فضيلت اخلاقى مدد گرفت صبر و توكل كه بدون اين دو انجام اعمال صالح در مقياس وسيع هرگز امكان پذير نيست. [1]

قرآن مى‌گويد غم روزى را نخوريد و ننگ ذلت و اسارت را نپذيريد، روزى‌رسان خدا است، نه تنها شما كه" بسيارند جنبندگانى كه حتى نمى‌توانند روزى خود را حمل كنند و هرگز ذخيره غذايى در لانه خود ندارند، و هر روز نو روزى نو مى‌خواهند، اما خدا آنها را گرسنه نمى‌گذارد و روزى مى‌دهد، و همو شما را نيز روزى مى‌بخشد" (وَ كَأَيِّنْ مِنْ دَابَّةٍ لا تَحْمِلُ رِزْقَهَا اللَّهُ يَرْزُقُها وَ إِيَّاكُمْ‌).

در ميان جنبندگان و حيوانات و حشرات گذشته از انسان انواع كمى هستند كه همچون مورچگان و زنبوران عسل مواد غذايى خود را از صحرا و بيابان به سوى لانه حمل و ذخيره مى‌كنند، و غالبا" گنجشك روزى" هستند، يعنى هر روز جديد بايد به دنبال روزى تازه‌اى بروند، و مليونها ميليون از آنها در اطراف ما در نقاط دور و نزديك، در بيابانها و اعماق دره‌ها، و بر فراز كوه‌ها، و درون درياها وجود دارند كه همه از خوان نعمت بيدريغش روزى مى‌خورند.

و تو اى انسان كه از آنها براى به دست آوردن روزى و ذخيره كردن با هوش و تواناترى چرا اين چنين از ترس قطع روزى به زندگى آلوده و ننگين چسبيده‌اى؟

[1] در باره حقيقت" توكل" و فلسفه آن بحث مشروحى در جلد 10 صفحه 295 به بعد (ذيل آيه 12 سوره ابراهيم) داشته‌ايم، و در مورد" صبر" در جلد 10 صفحه 193 و در جلد 6 صفحه 305 بحث بيشترى شده است.