نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 16 صفحه : 289
ظاهر اين است كه معاذ بن جبل اين سخن را از كلام پيامبر ص استفاده كرده زيرا
خود او نقل مىكند كه از پيامبر خدا پرسيدم: كدام عمل از همه اعمال برتر است
فرمود:
ان تموت و لسانك رطب من ذكر اللَّه عز و جل:
" اينكه به هنگام مردن زبان تو به ذكر خداوند بزرگ مشغول باشد.
و از آنجا كه نيات انسانها و ميزان حضور قلب آنها در نماز و سائر عبادات بسيار
متفاوت است در پايان آيه مىفرمايد:" و خدا مىداند چه كارهايى را انجام
مىدهيد" (وَ اللَّهُ يَعْلَمُ ما تَصْنَعُونَ).
چه اعمالى را كه در پنهان انجام مىدهيد يا آشكار، چه نياتى را كه در دل
داريد، و چه سخنانى كه بر زبان جارى مىكنيد.
نكته: تاثير نماز در تربيت فرد و جامعه
گر چه نماز چيزى نيست كه فلسفهاش بر كسى مخفى باشد، ولى دقت در متون آيات و
روايات اسلامى ما را به ريزهكاريهاى بيشترى در اين زمينه رهنمون مىگردد:
1- روح و اساس و هدف و پايه و مقدمه و نتيجه و بالآخره فلسفه نماز همان ياد
خدا است، همان" ذكر اللَّه" است كه در آيه فوق بعنوان برترين نتيجه بيان
شده است.
البته ذكرى كه مقدمه فكر، و فكرى كه انگيزه عمل بوده باشد، چنان كه در حديثى
از امام صادق ع آمده است كه در تفسير جمله وَ
لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ فرمود:
ذكر اللَّه عند ما احل و حرم
" ياد خدا كردن به هنگام انجام حلال و حرام" (يعنى به ياد خدا بيفتد
به سراغ حلال برود و از حرام چشم بپوشد) [1]