و مشاهدات حسى به ثبوت رسيده است.

اين تاثيرپذيرى از نظر منطق اسلام تا آن حد است كه در روايات اسلامى از پيامبر خدا حضرت سليمان ع چنين نقل شده: لا تحكموا على رجل بشى‌ء حتى تنظروا الى من يصاحب، فانما يعرف الرجل باشكاله و اقرانه و ينسب الى اصحابه و اخدانه:" درباره كسى قضاوت نكنيد تا به دوستانش نظر بيفكنيد چرا كه انسان بوسيله دوستان و ياران و رفقايش شناخته مى‌شود" [1] امام امير المؤمنين على بن ابى طالب ع در گفتار گوياى خود مى‌فرمايد:

و من اشتبه عليكم امره و لم تعرفوا دينه، فانظروا الى خلطائه، فان كانوا اهل دين اللَّه فهو على دين اللَّه، و ان كانوا على غير دين اللَّه فلا حظ له من دين اللَّه:

" هر گاه وضع كسى بر شما مشتبه شد و دين او را نشناختيد به دوستانش نظر كنيد، اگر اهل دين و آئين خدا باشند او نيز پيرو آئين خدا است، و اگر بر آئين خدا نباشند او نيز بهره‌اى از آئين حق ندارد" [2] و براستى گاه نقش دوست در خوشبختى و بدبختى يك انسان از هر عاملى مهمتر است، گاه او را تا سر حد فنا و نيستى پيش مى‌برد، و گاه او را به اوج افتخار مى‌رساند.

آيات مورد بحث و شان نزول آن به خوبى نشان مى‌دهد كه انسان چگونه ممكن است تا مرز سعادت پيش برود، اما يك وسوسه شيطانى از ناحيه يك دوست بد او را به قهقرا بازگرداند و سرنوشتى مرگبار براى او فراهم سازد كه از حسرت آن روز قيامت هر دو دست را به دندان بگزد، و فرياد" يا ويلتى" از او بلند شود.

در كتاب العشرة (آداب معاشرت) روايات بسيارى در همين زمينه وارد

[1] سفينة البحار ج 2 ص 27 (ماده صدق).

[2] بحار الانوار جلد 74 صفحه 197.