نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 15 صفحه : 445
مىداند" (أَلَّا يَسْجُدُوا
لِلَّهِ الَّذِي يُخْرِجُ الْخَبْءَ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ يَعْلَمُ ما
تُخْفُونَ وَ ما تُعْلِنُونَ) [1] واژه"
خبا" (بر وزن صبر) به معنى هر چيز پنهانى و پوشيده است و در اينجا اشاره به
احاطه علم پروردگار به غيب آسمان و زمين است، يعنى چرا براى خداوندى سجده نمىكنند
كه غيب آسمان و زمين و اسرار نهفته آن را مىداند.
و اينكه بعضى آن را به خصوص باران (در مورد آسمانها) و گياه (در مورد زمين)
تفسير كردهاند، در حقيقت از قبيل بيان مصداق روشن است.
و همچنين آنها كه به معنى خارج ساختن موجودات از غيب عدم به وجود تفسير
كردهاند.
جالب اينكه نخست از علم خدا به اسرار نهفته زمين و آسمان سخن مىگويد و سپس از
اسرار نهفته درون قلب انسانها! اما اينكه چرا هدهد از تمام صفات پروردگار روى
مساله عالم بودن او به غيب و شهود در جهان كبير و صغير، تكيه كرد، ممكن است به
تناسب اين باشد كه سليمان با همه توانايى قدرتش از وجود كشور" سبا" با
آن ويژگيهايش بيخبر بود، او مىگويد بايد دست به دامن لطف خدايى زد كه چيزى از او
پنهان نيست.
و يا به تناسب اينكه- طبق معروف- هدهد داراى حس ويژهاى بود كه از وجود آب در
درون زمين با خبر مىشد، لذا سخن از خداوندى مىگويد كه از
[1] كلمه" الا" به عقيده
جمعى از مفسران در اينجا مركب از" ان" و" لا" است و آن را
متعلق به جمله" صدهم" يا" زين لهم" دانسته و" لام"
در تقدير گرفتهاند كه مجموعا چنين مىشود:" صدهم عن السبيل لئلا يسجدوا
للَّه" ولى ظاهر اين است كه" الا" در اينجا حرف تحضيض است و
معنى" هلا" دارد، و همانگونه كه در بالا گفتيم اين جمله ظاهرا دنباله
كلام هدهد است هر چند بعضى آن را جمله استينافيه و از كلام خدا دانستهاند.
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 15 صفحه : 445