و در سوره احزاب آيه 66 آمده است: يا لَيْتَنا أَطَعْنَا اللَّهَ وَ أَطَعْنَا الرَّسُولَا:

" اى كاش ما خدا و پيامبرش را اطاعت كرده بوديم".

در سوره مؤمنون آيه 99 و 100 آمده است" حَتَّى إِذا جاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ رَبِّ ارْجِعُونِ لَعَلِّي أَعْمَلُ صالِحاً فِيما تَرَكْتُ‌":" وضع مجرمان هم چنان ادامه دارد تا زمانى كه مرگ به سراغ يكى از آنان بيايد، مى‌گويد: پروردگارا مرا بازگردانيد تا گذشته تاريكم را جبران كنم و عمل صالحى را انجام دهم"! اين وضع هم چنان ادامه دارد حتى هنگامى كه گنهكاران در كنار آتش دوزخ قرار مى‌گيرند باز اين سخن را تكرار مى‌كنند، چنان كه در سوره انعام آيه 27 مى‌خوانيم" وَ لَوْ تَرى‌ إِذْ وُقِفُوا عَلَى النَّارِ فَقالُوا يا لَيْتَنا نُرَدُّ وَ لا نُكَذِّبَ بِآياتِ رَبِّنا وَ نَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ‌":" اگر مجرمان را هنگامى كه در كنار آتش قرار گرفته‌اند به‌بينى كه مى‌گويند اى كاش ما بازمى‌گشتيم و آيات پروردگارمان را تكذيب نمى‌كرديم و از مؤمنان بوديم"! ولى بديهى است اين بازگشت در سنت الهى امكان پذير نيست، اگر ميوه نارسى كه از درخت جدا شده به درخت بازگردد، و جنينى كه ناقص متولد شده به رحم مادر بپيوندد چنين بازگشتى امكان پذير است".

بنا بر اين تنها راه معقول پيشگيرى از اين تاسفها با انجام اعمال صالح و توبه از گناه به هنگامى كه فرصت در دست است مى‌باشد، و گرنه بقيه بيهوده است.

3- برترى عجم‌

در حديثى از امام صادق ع كه در تفسير على بن ابراهيم ذيل آيات مورد بحث آمده است مى‌خوانيم:

لو نزل القرآن على العجم ما آمنت به العرب، و قد نزل على العرب فامنت به العجم، فهذه فضيلة العجم:

" اگر قرآن بر عجم نازل شده بود عرب به آن ايمان نمى‌آورد، ولى قرآن بر عرب نازل شد و عجم‌