نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 15 صفحه : 204
لذا جمعى از مفسران معتقدند كه منظور از" ضال" در اينجا خطاى در
موضوع است، يعنى من ضربهاى را كه به آن مرد قبطى زدم به قصد قتل نبود بلكه به
عنوان حمايت از مظلوم بود، و نمىدانستم منجر به قتل او مىشود، بنا بر اين"
ضال" در اينجا به معنى" غافل" و منظور غفلت از عاقبت كار است.
بعضى ديگر گفتهاند منظور اين است كه خطايى در قتل آن مرد ظالم رخ نداده چرا
كه او مستحق بوده است، بلكه منظور اين است كه من نمىدانستم عاقبت اين كار چنين
خواهد بود كه من نتوانم در مصر بمانم و مدتى از وطن آواره شوم و برنامههايم به
تاخير افتد.
ولى ظاهرا اين پاسخى نبوده است كه موسى بتواند به فرعون بگويد، مطلبى بوده كه
مىتوانسته براى دوستانش بيان كند نه پاسخى قابل قبول براى فرعون.
تفسير سومى كه شايد از جهاتى مناسبتر با مقام موسى ع و عظمت كيان او باشد اين
است كه موسى ع در اينجا يك نوع توريه به كار برده است، سخنى گفته كه ظاهرش اين
بوده من در آن زمان راه حق را پيدا نكرده بودم بعدا خداوند راه حق را به من نشان
داد و مقام رسالت بخشيد، ولى در باطن مقصود ديگرى داشته و آن اينكه من نمىدانستم
كه اين كار مايه اين همه دردسر مىشود و گرنه اصل كار حق بود و مطابق قانون عدالت
(و يا اينكه من آن روز كه اين حادثه واقع شد راه را گم كرده بودم و به آنجا رسيدم
كه اين حادثه رخ داد).
و مىدانيم منظور از" توريه" اين است كه انسان سخنى بگويد كه باطنش
مطلب حقى باشد، ولى طرف مقابل از ظاهر آن چيز ديگرى استفاده كند و اين مخصوص
مواردى است كه انسان در تنگنا قرار بگيرد كه مىخواهد دروغ نگويد و در عين حال،
حفظ ظاهر نيز داشته باشد [1]
***
[1] اين سخن موافق مضمون حديثى است كه
از" امام على بن موسى الرضا" (ع) در تفسير آيه در كتاب عيون اخبار الرضا
طبق نقل نور الثقلين ج 4 ص 48 آمده است.
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 15 صفحه : 204