و در پايان اين آيه براى تاكيد هر چه بيشتر اضافه مى‌كند:" و هر كس يكى از اين امور را انجام دهد عقوبت و مجازاتش را خواهد ديد" (وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ يَلْقَ أَثاماً).

" اثم" و" اثام" در اصل به معنى اعمالى است كه انسان را از رسيدن به ثواب دور مى‌سازد، سپس به هر گونه گناه اطلاق شده است، ولى در اينجا به معنى جزاى گناه است.

بعضى نيز گفته‌اند كه" اثم" به معنى گناه و" اثام" به معنى كيفر گناه است‌ [1] و اگر مى‌بينيم بعضى از مفسران آن را به معنى بيابان يا كوه يا چاهى در جهنم ذكر كرده‌اند در واقع از قبيل بيان مصداق است.

درباره فلسفه تحريم زنا در جلد 12 صفحه 103 به بعد (ذيل آيه 33 سوره اسراء) مشروحا بحث كرده‌ايم.

قابل توجه اينكه در آيه فوق، نخست از مساله شرك، سپس قتل نفس، و بعد از آن زنا سخن به ميان آمده، از بعضى از روايات استفاده مى‌شود كه اين سه گناه از نظر ترتيب اهميت به همين صورت كه در آيه آمده‌اند مى‌باشد.

ابن مسعود از پيامبر گرامى اسلام ص چنين نقل مى‌كند عرض كردم:

اى الذنب اعظم؟ قال ان تجعل للَّه ندا و هو خلقك، قال قلت ثم اى؟ قال ان تقتل ولدك مخافة ان يطعم معك، قال قلت: ثم اى؟ قال ان تزانى حليلة جارك، فانزل اللَّه تصديقها وَ الَّذِينَ لا يَدْعُونَ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ

- الى آخر الايه:

" كدام گناه از همه گناهان بزرگتر است؟ فرمود: اين كه براى خدا شبيهى قرار دهى در حالى كه او تو را آفريد، عرض كردم بعد از آن كدام گناه؟ فرمود:

اينكه فرزند خود را از ترس اينكه مبادا با تو هم غذا شود به قتل برسانى!، باز

[1] تفسير فخر رازى ذيل آيه مورد بحث.