در فرد و جامعه اسلامى است كه اگر طبق برنامه صحيح انجام پذيرد و از آن بهره بردارى درستى شود مى‌تواند هر سال منشا تحول تازه‌اى در جوامع اسلامى گردد.

اين مناسك بزرگ در حقيقت داراى چهار بعد است كه هر يك از ديگرى ريشه‌دارتر و پر سودتر است:

1- بعد اخلاقى حج-

مهمترين فلسفه حج همان دگرگونى اخلاقى است كه در انسانها به وجود مى‌آورد، مراسم" احرام" انسان را به كلى از تعينات مادى و امتيازات ظاهرى و لباسهاى رنگارنگ و زر و زيور بيرون مى‌برد، و با تحريم لذائذ و پرداختن به خودسازى كه از وظائف محرم است او را از جهان ماده جدا كرده و در عالمى از نور و روحانيت و صفا فرو مى‌برد، و آنها را كه در حال عادى بار سنگين امتيازات موهوم و درجه‌ها و مدالها را بر دوش خود احساس مى‌كنند يك مرتبه سبكبار و راحت و آسوده مى‌كند.

سپس مراسم ديگر حج يكى پس از ديگرى انجام مى‌گيرد، مراسمى كه علاقه‌هاى معنوى انسان را لحظه به لحظه با خدايش محكمتر و رابطه او را نزديكتر و قويتر مى‌سازد، او را از گذشته تاريك و گناه‌آلودش بريده و به آينده‌اى روشن و پر از صفا و نور پيوند مى‌دهد.

مخصوصا توجه به اين حقيقت كه مراسم حج در هر قدم ياد آور خاطرات ابراهيم بت‌شكن، و اسماعيل ذبيح اللَّه، و مادرش هاجر است، و مجاهدتها و گذشتها و ايثارگرى آنها را لحظه به لحظه در برابر چشمان انسان مجسم مى‌كند، و نيز توجه به اينكه سرزمين مكه عموما و مسجد الحرام و خانه كعبه و محل طواف خصوصا ياد آور خاطرات پيامبر اسلام و پيشوايان بزرگ و مجاهدتهاى مسلمانان صدر اول است اين انقلاب اخلاقى عميقتر مى‌گردد، به گونه‌اى كه در هر گوشه‌اى از مسجد الحرام و سرزمين مكه انسان، چهره پيامبر ص و على ع و ساير