نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 14 صفحه : 50
و به موازات
آن در عالم خود، حمد و تسبيح خدا مىگويند، و سجود و صلات دارند (شرح اين سخن را
در ذيل آيه 44 سوره اسراء آورديم) و اگر اين نوع درك و شعور را نپذيريم لا اقل
تسليم و خضوع آنها در برابر همه نظامات هستى به هيچوجه قابل انكار نيست.
اما"
سجود تشريعى" همان نهايت خضوعى است كه از صاحبان عقل و شعور و درك و معرفت در
برابر پروردگار تحقق مىيابد.
در اينجا اين
سؤال پيش مىآيد كه اگر برنامه سجود عمومى موجودات همه انسانها را در بر مىگيرد
چرا در آيه فوق به گروهى از انسانها تخصيص داده شده است؟.
اما با توجه
به اينكه" سجده" در اين آيه در يك مفهوم جامع ميان" تشريع"
و" تكوين" استعمال شده پاسخ اين سؤال روشن مىشود، زيرا سجده در مورد
خورشيد و ماه و ستارگان و كوهها و درختان و جنبندگان، فرد تكوينيش منظور است، اما
در مورد انسانها تشريعى است كه بسيارى آن را انجام مىدهند و گروهى سرپيچى كرده و
مصداق" كَثِيرٌ حَقَّ عَلَيْهِ الْعَذابُ"
هستند، و مىدانيم استعمال يك لفظ در مفهوم جامع و عام با حفظ مصاديق مختلف هيچ
مانعى ندارد، حتى نزد آنها كه استعمال لفظ را در بيشتر از يك معنى جايز نمىدانند،
تا چه رسد به ما كه استعمال لفظ مشترك را در معانى متعدد مجاز مىدانيم (دقت
كنيد).
2- آيا
سجود فرشتگان تشريعى است؟-
بى شك در
جمله" يَسْجُدُ لَهُ مَنْ فِي السَّماواتِ"
فرشتگان داخلند، ولى آيا سجده آنها تكوينى است يا تشريعى؟
با توجه به
اينكه آنها داراى عقل و شعور و معرفت و ارادهاند، سجود آنها جنبه تشريعى دارد
يعنى عبادت و خضوعى است كه با اراده و اختيار انجام مىگيرد قرآن در باره فرشتگان
مىگويد: لا يَعْصُونَ اللَّهَ ما أَمَرَهُمْ وَ يَفْعَلُونَ ما
يُؤْمَرُونَ:
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 14 صفحه : 50