اين تفسير اقامه شده است.

2- منظور از تسبيح و حمد همان چيزى است كه ما آن را" زبان حال" مى‌ناميم، يعنى مجموعه نظام جهان هستى و اسرار شگفت‌انگيزى كه در هر يك از موجودات اين عالم نهفته است، با زبان بى‌زبانى، با صراحت و به طور آشكار از قدرت و عظمت خالق خود، و علم و حكمت بى انتهاى او سخن مى‌گويند، چرا كه هر موجود بديع و هر اثر شگفت‌انگيزى، حتى يك تابلو نفيس نقاشى يا يك قطعه شعر زيبا و نغز، حمد و تسبيح ابداع كننده خود مى‌گويد، يعنى از يك سو صفات بر جسته او را بيان مى‌دارد (حمد) و از سوى ديگر عيب و نقص را از او نفى مى‌كند (تسبيح) تا چه رسد به اين جهان با عظمت و آن همه عجائب و شگفتيهاى بى‌پايانش.

(براى شرح بيشتر به جلد 12 تفسير نمونه صفحه 133 به بعد مراجعه فرمائيد).

البته اگر جمله" يُسَبِّحُ لَهُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ‌" به معنى تسبيح گفتن كسانى كه در آسمانها و زمين هستند بگيريم و ظاهر كلمه" من" را در ذوى- العقول حفظ كنيم،" تسبيح" در اينجا به معنى اول خواهد بود كه يك تسبيح آگاهانه و اختيارى است ولى لازمه اين سخن آن است كه براى پرندگان نيز چنين شعورى قائل باشيم زيرا پرندگان در آيه فوق در كنار" مَنْ فِي السَّماواتِ‌" قرار گرفته‌اند، البته اين موضوع عجيب نيست، زيرا در بعضى ديگر از آيات قرآن چنين دركى براى بعضى از پرندگان آمده است (به تفسيرى كه در ذيل آيه 38 سوره انعام جلد 5 صفحه 221 آورديم مراجعه فرمائيد).

3- تسبيح ويژه پرندگان‌

در اينكه چرا در آيه فوق از ميان تمام موجودات جهان روى تسبيح‌