مى‌كنند! و آن را دليل بر حقانيت اسلام مى‌گيرند، اما اگر به وسيله گرفتاريها و پريشانى و سلب نعمت مورد آزمايش قرار گيرند دگرگون مى‌شوند و به كفر رو مى‌آورند"! (فَإِنْ أَصابَهُ خَيْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ وَ إِنْ أَصابَتْهُ فِتْنَةٌ انْقَلَبَ عَلى‌ وَجْهِهِ‌) [1] گويى آنها دين و ايمان را به عنوان يك وسيله نيل به ماديات پذيرفته‌اند كه اگر اين هدف تامين شد دين را حق مى‌دانند و گر نه بى اساس!" ابن عباس" و جمعى ديگر از مفسران پيشين در شان نزول اين آيه چنين نقل كرده‌اند كه گاهى گروهى از باديه‌نشينان خدمت پيامبر مى‌آمدند، اگر حال جسمانى آنها خوب مى‌شد، اسب آنها بچه خوبى مى‌آورد، زن آنها پسر مى‌زائيد و اموال و چهار پايان آنان فزونى مى‌گرفت خشنود مى‌شدند و به اسلام و پيامبر ص عقيده پيدا مى‌كردند!، اما اگر بيمار مى‌شدند، همسرشان دختر مى‌آورد و اموالشان رو به نقصان مى‌گذاشت وسوسه‌هاى شيطانى قلبشان را فرا مى‌گرفت و به آنها مى‌گفت تمام اين بدبختيها بخاطر اين آئينى است كه پذيرفته‌اى و آنها هم روى گردان مى‌شدند! [2] قابل توجه اينكه قرآن در مورد روى آوردن دنيا به اين اشخاص تعبير به خير مى‌كند، و در مورد پشت كردن دنيا تعبير به" فتنه" (وسيله آزمايش) نه" شر" اشاره به اينكه اين حوادث ناگوار شر و بدى نيست، بلكه وسيله‌اى است براى آزمايش.

و در پايان آيه اضافه مى‌كند" و به اين ترتيب آنها هم دنيا را از دست داده‌اند و هم آخرت را" (خَسِرَ الدُّنْيا وَ الْآخِرَةَ).

[1] جمله" انْقَلَبَ عَلى‌ وَجْهِهِ‌" با توجه به اينكه" انقلب" در اينجا به معنى بازگشت كردن است، ممكن است اشاره به اين باشد كه او به كلى به ايمان پشت مى‌كند، حتى صورت خود را به عقب نيز بر نمى‌گرداند گويى هميشه از ايمان بيگانه بوده است.

[2] تفسير فخر رازى جلد 23 صفحه 13- تفسير قرطبى جلد 6 صفحه 4409.