نه تنها اين دسته از نيكوكاران متنعمند بلكه گروهى از بدترين طاغيان و مجرمان نيز در عذابند چنان كه درباره معذب بودن آل فرعون بعد از مرگ و قبل از قيام قيامت، قبلا اشاره كرديم (سوره غافر آيه 46).

و روايات نيز چنان كه دانستيم در منابع اسلامى در حد تواتر است.

بنا بر اين اصل وجود عالم برزخ جاى بحث نيست، مهم آن است كه بدانيم زندگى برزخى چگونه است كه در اينجا تصويرهاى مختلفى ذكر شده است كه روشنترين آنها آن است كه روح انسان بعد از پايان زندگى اين جهان در اجساد لطيفى قرار مى‌گيرد كه از بسيارى از عوارض اين ماده كثيف بر كنار است و چون از هر نظر شبيه اين جسم است، به آن" قالب مثالى" يا" بدن مثالى" مى‌گويند كه نه به كلى مجرد است، و نه مادى محض، بلكه داراى يك نوع" تجرد برزخى" است.

بعضى از محققان آن را تشبيه به وضع روح در حالت خواب كرده‌اند كه در آن حال ممكن است با مشاهده نعمتهايى براستى لذت ببرد و يا بر اثر ديدن مناظر هولناك معذب و متالم شود آن چنان كه گاه واكنش آن در همين بدن نيز ظاهر مى‌شود، و به هنگام ديدن خوابهاى هولناك، فرياد مى‌كشد، نعره مى‌زند، پيچ و تاب مى‌خورد، بدن او غرق عرق مى‌شود.

حتى بعضى معتقدند كه در حال خواب به راستى روح با قالب مثالى فعاليت مى‌كند و حتى بالاتر از آن معتقدند كه ارواح قويه در حال بيدارى نيز مى‌تواند همان تجرد برزخى را نيز پيدا كند، يعنى از جسم جدا شده و با همين قالب مثالى به ميل خود، و يا از طريق خوابهاى مغناطيسى در جهان سير كند و از مسائلى با خبر گردد [1]

[1] مرحوم علامه مجلسى ضمن بيان اين مطلب در بحار الانوار تصريح مى‌كند كه تشبيه حالت برزخ به حالت رؤيا و خواب در بسيارى از اخبار وارد شده، و حتى امكان دارد نفوس قويه عاليه داراى جسدهاى مثالى متعددى باشند، و به اين وسيله رواياتى كه مى‌گويد:

امامان نزد هر كس در حال جان دادن حاضر مى‌شوند نياز به توجيه و تفسيرى نخواهد داشت (بحار الانوار جلد 6 ص 271).