اما گاهى اين كلمه فقط بر جهان ما وراء طبيعت اطلاق مى‌گردد در مقابل" كرسى" كه اشاره به عالم طبيعت و ماده است مانند" وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ‌" بقره- 255 [1]

2- معاد از طريق عموميت قدرت خدا

از آيات قرآن به خوبى بر مى‌آيد كه بيشترين مخالفت منكران معاد روى مساله معاد جسمانى و تعجب از باز گشت انسان خاك شده به زندگى و حيات بوده است، لذا بسيارى از آيات معاد روى مساله قدرت خداوند تكيه مى‌كند، و نمونه‌هاى آن را در عالم هستى شرح مى‌دهد، تا تعجب آنها از مساله حيات بعد از مرگ زائل گردد.

در آيات مورد بحث نيز همين مساله از سه راه تعقيب شده، نخست قدرت او را در مورد زمين و زمينيان، و سپس آسمانها و عرش عظيم، و سر انجام قدرت او بر تدبير و اداره عالم آفرينش، و به اين ترتيب هر سه مصداقهايى از يك مفهومند.

اين احتمال نيز وجود دارد كه هر يك از اين سه بحث اشاره به يكى از نقطه نظرهاى منكران معاد باشد، مى‌گويد:

اگر انكار شما به خاطر آن است كه انسانهاى پوسيده و خاك شده از قلمرو مالكيت خداوند بيرون مى‌روند اين اشتباه است چرا كه شما خودتان خدا را مالك زمين و زمينيان مى‌دانيد.

و اگر به خاطر اين است كه مى‌گوئيد زنده شدن مردگان نياز به پروردگار قادرى دارد شما كه خودتان خدا را پروردگار آسمانها و عرش مى‌خوانيد.

و اگر اين انكار به خاطر آن است كه در تدبير عالم بعد از حيات مجدد

[1] درباره" عرش" در جلد ششم صفحه 204 (ذيل آيه 54 سوره اعراف) مشروحا بحث كرده‌ايم.