اشاره به كفر و انكار انسانهاى لجوج مى‌كند كه حتى با مشاهده اينهمه آيات عظمت خدا باز راه انكار را پيش مى‌گيرند، و يا اشاره به كفران و ناسپاسى اينگونه افراد است كه وجودشان غرق نعمتهاى او است و باز هم نه در مقام شكر منعمند و نه شناخت او.

3- تسخير موجودات زمين و آسمان‌

همانگونه كه سابقا هم اشاره كرده‌ايم تسخير اين امور براى انسان از اين نظر است كه خدا آنها را خدمتگزار انسان قرار داده و در مسير منافع او مى‌باشند (شرح مفصل اين موضوع را در جلد يازدهم تفسير نمونه صفحه 167 به بعد- ذيل آيات 12 تا 14 سوره نحل و همچنين در جلد دهم صفحه 120 به بعد ذيل آيه 2 سوره رعد- بيان كرده‌ايم).

و اگر مى‌بينيم در ميان نعمتهاى زمينى، حركت كشتيها بر صحنه اقيانوسها بالخصوص ذكر شده به خاطر آن است كه اين كشتيها در گذشته و حال مهمترين وسيله ارتباطى و انتقال انسانها و كالاها از نقطه‌اى به نقطه ديگر بوده و هستند، و هيچ وسيله نقليه‌اى تا كنون نتوانسته است جاى كشتيها را در اين زمينه بگيرد.

به طور قطع اگر يك روز تمام كشتيها بر صفحه اقيانوسها از حركت باز ايستند زندگى انسانها به كلى مختل خواهد شد، چرا كه راههاى خشكى قدرت و كشش نقل و انتقال اينهمه وسائل و كالا را ندارد، مخصوصا در عصر و زمان ما با توجه به اينكه مهمترين وسيله حركت زندگى صنعتى بشر نفت است، و مهمترين وسيله براى انتقال نفت از نقطه‌اى به نقاط ديگر همان كشتيها هستند اهميت اين نعمت بزرگ الهى آشكارتر مى‌شود، چرا كه گاهى كار يك كشتى نفت‌كش غول پيكر را" ده هزار اتومبيل هم" نمى‌تواند انجام دهد! و انتقال نفت از طريق خطوط لوله نيز براى نقاط محدودى از دنيا امكان پذير است.