حتى بعضى گفته‌اند آن روز كه ابراهيم در آتش بود:" آرامترين و بهترين و راحت‌ترين روزهاى عمرش محسوب مى‌شد" [1] به هر حال در اينكه آتش چگونه ابراهيم را نسوزاند، در ميان مفسران گفتگو بسيار است ولى اجمال سخن اين است كه با توجه به بينش توحيدى هيچ سببى بى‌فرمان خدا كارى از او ساخته نيست، يك روز به كارد در دست ابراهيم مى‌گويد نبر! و روز ديگر به آتش مى‌گويد مسوزان! و يك روز هم به آبى كه مايه حيات است فرمان مى‌دهد غرق كن فرعون و فرعونيان را.

آنها تصميم گرفتند كه ابراهيم را با نقشه حساب شده و خطرناكى نابود كنند، ولى ما آنها را زيانكارترين مردم قرار داديم (وَ أَرادُوا بِهِ كَيْداً فَجَعَلْناهُمُ الْأَخْسَرِينَ‌).

ناگفته پيدا است كه با سالم ماندن ابراهيم در ميان آتش، صحنه به كلى دگرگون شد، غريو شادى فرو نشست، دهانها از تعجب باز ماند، جمعى آشكار در گوشى با هم در باره اين پديده عجيب سخن مى‌گفتند، عظمت ابراهيم و خداى او ورد زبانها شد، و موجوديت دستگاه نمرود به خطر افتاده، ولى باز هم تعجب و لجاجت مانع از پذيرش حق به طور كامل گرديد، هر چند دلهاى بيدار بهره خود را از اين ماجرا بردند و بر ايمانشان نسبت به خداى ابراهيم افزوده شد هر چند اين گروه در اقليت بودند.

نكته‌ها:

1- سبب‌سازى و سبب‌سوزى‌

گاه مى‌شود انسان در عالم اسباب چنان غرق مى‌شود كه خيال مى‌كند اين‌

[1] تفسير فخر رازى ذيل آيه مورد بحث.