تفسير: باز هم نشانه‌هاى خدا در جهان هستى‌

در تعقيب بحثهاى گذشته پيرامون عقائد خرافى مشركان و دلائلى كه بر توحيد ذكر شد، در آيات مورد بحث، يك سلسله از نشانه‌هاى خداوند در نظام عالم هستى و تدبير منظم آن بيان گرديده، و تاكيدى است بر آن بحثها.

نخست مى‌گويد:" آيا كافران نديدند كه آسمانها و زمين پيوسته بودند و ما آنها را باز كرديم"؟! (أَ وَ لَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ كانَتا رَتْقاً فَفَتَقْناهُما).

" و هر موجود زنده‌اى را از آب آفريديم"؟ (وَ جَعَلْنا مِنَ الْماءِ كُلَّ شَيْ‌ءٍ حَيٍ‌).

" آيا با مشاهده اين آيات و نشانه‌هاى، باز هم ايمان نمى‌آورند" (أَ فَلا يُؤْمِنُونَ‌).

در اينكه منظور از" رتق" و" فتق" (پيوستگى و جدايى) كه در اينجا در مورد آسمانها و زمين گفته شده است چيست؟ مفسران سخنان بسيار گفته‌اند كه از ميان آنها سه تفسير، نزديكتر به نظر مى‌رسد و چنان كه خواهيم گفت هر سه تفسير ممكن است در مفهوم آيه جمع باشد [1] 1- به هم پيوستگى آسمان و زمين اشاره به آغاز خلقت است كه طبق نظرات دانشمندان، مجموعه اين جهان به صورت توده واحد عظيمى از بخار سوزان بود كه بر اثر انفجارات درونى و حركت، تدريجا تجزيه شد و كواكب و ستاره‌ها از جمله منظومه شمسى و كره زمين به وجود آمد و باز هم جهان در حال گسترش است.

2- منظور از پيوستگى، يك نواخت بودن مواد جهان است به طورى كه‌

[1] فخر رازى در تفسير كبير و بعضى از مفسران ديگر.