مى‌شود اشاره به زمان حتمى پايان زندگى انسان است‌ [1] به هر حال ستمكاران بى‌ايمان و مجرمان جسور نبايد از تاخير عذاب الهى مغرور شوند، و اين واقعيت را ناديده بگيرند كه اين لطف خدا، اين سنت الهى، اين قانون تكامل است كه ميدان را براى آنها گشوده.

و براى تقويت روحيه پيامبر ص و تسلى خاطر او دستور راز و نياز با خدا و نماز و تسبيح را مى‌دهد و مى‌گويد:" قبل از طلوع آفتاب و پيش از غروب آن، همچنين در اثناء شب و اطراف روز تسبيح و حمد پروردگارت را بجا آور تا راضى و خشنود شوى" و قلب تو در برابر سخنان دردآور آنها ناراحت نشود (وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها وَ مِنْ آناءِ اللَّيْلِ فَسَبِّحْ وَ أَطْرافَ النَّهارِ لَعَلَّكَ تَرْضى‌).

بدون شك اين حمد و تسبيح مبارزه‌اى است با شرك و بت‌پرستى در عين صبر و شكيبايى در برابر بدگوئيها و سخنان ناهنجار مشركان.

ولى در اينكه منظور حمد و تسبيح مطلق است و يا اشاره به خصوص نمازهاى پنجگانه روزانه، در ميان مفسران گفتگو است، جمعى معتقدند كه بايد ظاهر عبارت را به همان معنى وسيعش رها كرد و از آن تسبيح و حمد مطلق استفاده نمود، در حالى كه گروهى ديگر آن را اشاره به نمازهاى پنجگانه مى‌دانند، به اين‌

[1] براى توضيح بيشتر به بحث مشروحى كه در جلد پنجم ذيل آيه 1 و 2 سوره انعام (صفحه 148) آورده‌ايم مراجعه فرمائيد، ضمنا از نظر تركيب نحوى،" أَجَلٌ مُسَمًّى‌" عطف بر" كلمة" مى‌باشد،