نخستين آيات مورد بحث به يكى از بهترين و مؤثرترين طرق بيدارى كه مطالعه تاريخ پيشينيان است اشاره كرده چنين مى‌گويد:" آيا براى هدايت آنها همين كافى نيست كه بسيارى از اقوام گذشته را كه در قرون پيشين زندگى مى‌كردند هلاك كرديم" (أَ فَلَمْ يَهْدِ لَهُمْ كَمْ أَهْلَكْنا قَبْلَهُمْ مِنَ الْقُرُونِ‌) [1] همان كسانى كه گرفتار مجازات دردناك الهى شدند و" اينها در مساكن ويران شده آنان رفت و آمد دارند" (يَمْشُونَ فِي مَساكِنِهِمْ‌).

اينها در مسير رفت و آمد خود، به خانه‌هاى قوم عاد (در سفرهاى يمن) و مساكن ويران شده قوم ثمود (در سفر شام) و منازل زير و رو گشته قوم لوط (در سفر فلسطين) مى‌گذرند، آثار آنها را مى‌بينند، ولى درس عبرت نمى‌گيرند ويرانيهايى كه با زبان بى‌زبانى، ماجراهاى دردناك پيشين را بازگو مى‌كند و به مردم امروز و آينده هشدار مى‌دهد، فرياد مى‌كشد و سرانجام ظلم و كفر و فساد را بيان مى‌دارد.

آرى" در اينها دلائل روشن و آيات فراوانى است براى صاحبان عقل و انديشه بيدار" (إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِأُولِي النُّهى‌) [2] موضوع عبرت گرفتن از تاريخ پيشينيان از مسائلى است كه قرآن و احاديث اسلامى زياد روى آن تكيه كرده است و حقا معلم بيداركننده‌اى است چه بسيارند افرادى كه از هيچ موعظه‌اى پند نمى‌گيرند، اما ديدن صحنه‌هايى از آثار عبرت‌انگيز گذشتگان آنها را تكان مى‌دهد و بسيار مى‌شود كه مسير زندگى آنها را دگرگون ميسازد.

[1] همانگونه كه سابقا نيز گفته‌ايم" قرون" جمع" قرن" به معنى مردمى است كه در يك عصر زندگى مى‌كنند و گاهى به خود آن زمان نيز قرن گفته مى‌شود (از ماده مقارنه).

[2]" نهى" از ماده" نهى" در اينجا به معنى" عقل" است چرا كه عقل انسان را از زشتيها و بديها نهى مى‌كند.