" در اين هنگام دعوتكننده الهى، مردم را به حيات و جمع در محشر و
حساب دعوت مىكند و همگى بىكم و كاست، دعوت او را لبيك مىگويند و از او پيروى
مىنمايند" (يَوْمَئِذٍ يَتَّبِعُونَ الدَّاعِيَ لا
عِوَجَ لَهُ).
آيا اين دعوت كننده" اسرافيل" است يا فرشته ديگرى از فرشتگان بزرگ
خدا؟
در قرآن دقيقا مشخص نشده است، ولى هر كس كه باشد آن چنان فرمانش نافذ است كه
هيچكس قدرت بر تخلف از آن را ندارد.
جمله" لا عِوَجَ لَهُ" (هيچ انحراف و كجى ندارد) ممكن است توصيف براى دعوت اين دعوتكننده
بوده باشد و يا توصيفى براى پيروى كردن دعوت شدگان و يا هر دو، جالب توجه اينكه
همانگونه كه سطح زمين آن چنان صاف و مستوى مىشود كه كمترين اعوجاجى در آن نيست،
فرمان الهى و دعوتكننده او نيز آن چنان صاف و مستقيم و پيروى از او آن چنان مشخص
است كه هيچ انحراف و كجى در آن نيز راه ندارد.
" در اين موقع اصوات در برابر عظمت پروردگار رحمان خاضع مىگردد و جز
صداى آهسته، چيزى نمىشنوى" (وَ خَشَعَتِ
الْأَصْواتُ لِلرَّحْمنِ فَلا تَسْمَعُ إِلَّا هَمْساً) [2]
[1]" عوج" به معنى كجى و
گودى است، و" امت" به معنى زمين مرتفع و تپه است، بنا بر اين آيه مجموعا
چنين معنى مىدهد كه در آن روز هيچگونه پستى و بلندى در زمين ديده نمىشود.
[2]" همس" (بر وزن لمس) آن
چنان كه" راغب" در" مفردات" مىگويد به معنى صداى آهسته و
پنهان است، و بعضى آن را به صداى آهسته پا (پاهاى برهنه) تفسير كردهاند، و بعضى
به حركت لبها، بىآنكه صدايى از آن شنيده شود كه تفاوت زيادى با هم ندارد.
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 13 صفحه : 303