104- ما به آنچه آنها مى‌گويند آگاهتريم، هنگامى كه آن كس كه از همه آنها روشى بهتر دارد مى‌گويد شما تنها يك روز درنگ كرديد!

تفسير: بدترين بارى كه بر دوش مى‌كشند!

با اينكه در آيات گذشته كه پيرامون تاريخ پر ماجراى موسى و بنى اسرائيل و فرعونيان و سامرى سخن مى‌گفت، بحثهاى گوناگونى به تناسب در لابلاى آيات بيان شد، در عين حال پس از پايان گرفتن اين بحثها يك نتيجه‌گيرى كلى نيز قرآن روى آن مى‌نمايد و مى‌گويد:" اينچنين اخبار گذشته را براى تو يكى بعد از ديگرى بازگو مى‌كنيم" (كَذلِكَ نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنْباءِ ما قَدْ سَبَقَ‌).

سپس اضافه مى‌كند:" ما از ناحيه خود قرآنى به تو داديم" (وَ قَدْ آتَيْناكَ مِنْ لَدُنَّا ذِكْراً).

قرآنى كه مملو است از درسهاى عبرت، دلائل عقلى، اخبار آموزنده گذشتگان و مسائل بيداركننده آيندگان.

اصولا قسمت مهمى از قرآن مجيد، بيان سرگذشت پيشينيان است ذكر اين همه تاريخ گذشتگان در قرآن كه يك كتاب انسانساز است بى‌دليل نيست دليلش بهره‌گيرى از جنبه‌هاى مختلف تاريخ آنها، عوامل پيروزى و شكست اسباب سعادت و بدبختى و استفاده از تجربيات فراوانى است كه در لابلاى صفحات تاريخ آنها نهفته شده است.

به طور كلى، از مطمئن‌ترين علوم، علوم تجربى است كه در آزمايشگاه به تجربه گذارده مى‌شود، و نتائج عينى آن مشهود مى‌گردد.

تاريخ، آزمايشگاه بزرگ زندگى انسانها است و در اين آزمايشگاه سر- بلندى و شكست اقوام، كاميابى و ناكاميها، خوشبختيها و بدبختيها همه و همه به آزمايش گذارده شده است و نتايج عينى آن در برابر چشم ما قرار دارد، و ما مى‌توانيم بخشى از مطمئن‌ترين دانشهاى خود را در زمينه مسائل زندگى از آن‌