را اضافه كن، چرا كه اولا تو هرگز مستقل در تصميم‌گيرى نيستى و اگر خدا نخواهد هيچ كس توانايى بر هيچكار را ندارد، بنا بر اين براى اينكه ثابت كنى نيروى تو از نيروى لا يزال او است و قدرتت وابسته به قدرت او جمله انشاء اللَّه (اگر خدا بخواهد) را حتما به سخنت اضافه كن.

ثانيا: خبر دادن قطعى براى انسان كه قدرتش محدود است و احتمال ظهور موانع مختلف مى‌رود صحيح و منطقى نيست، و چه بسا دروغ از آب در آيد، مگر اينكه با جمله" انشاء اللَّه" همراه باشد.

بعضى از مفسران احتمال ديگرى در تفسير آيه فوق گفته‌اند و آن اينكه منظور نفى استقلال انسان در كارها است مفهوم آيه چنين است:" تو نمى‌توانى بگويى من فلان كار را فردا انجام خواهم داد مگر خدا بخواهد".

البته لازمه اين سخن آن است كه اگر جمله انشاء اللَّه را بيفزائيم سخن كامل خواهد بود، اما اين لازمه جمله است نه متن آن چنان كه در تفسير اول گفته شد [1] شان نزولى را كه در مورد آيات فوق نقل كرديم تفسير اول را تاييد مى‌كند، زيرا پيامبر ص بدون ذكر انشاء اللَّه به كسانى كه پيرامون اصحاب كهف و مانند آن سؤال كرده بودند قول توضيح و جواب داد، به همين جهت مدتى وحى الهى به تاخير افتاد، تا به پيامبر ص در اين زمينه هشدار داده شود و سرمشقى براى همه مردم باشد.

سپس در تعقيب اين جمله، قرآن مى‌گويد هنگامى كه ياد خدا را فراموش كردى بعد كه متوجه شدى پروردگارت را بخاطر بياور" (و اذكر ربك‌

[1] بايد توجه داشت كه بنا بر تفسير اول بايد جمله‌اى در تقدير گرفته شود جمله (ان تقول) و در تقدير چنين ميشود (الا ان تقول انشاء اللَّه) اما مطابق تفسير دوم تقديرى لازم نيست.