موجودات ديگر نمودى، و برتر از آنها شمردى).

آن مرد پرسيد: پس چه بگويم؟

فرمود: بگو اللَّه اكبر من ان يوصف:" خدا برتر از آن است كه به وصف درآيد" [1]

جالب اينكه در حديث ديگرى كه از همان امام ع نقل شده است مى‌خوانيم:

هنگامى كه يكى از اصحاب عرض كرد منظور بزرگتر بودن خدا از همه چيز است، امام فرمود: و كان ثم شى‌ء فيكون اكبر منه:" آيا اصولا در برابر ذات خدا وجودى هست كه او برتر از آن باشد؟" آن مرد صحابى از امام مى‌پرسد: پس چه بگويم؟

فرمود: بگو: اكبر من ان يوصف! [2]

3- پاسخ به يك سؤال-

در اينجا سؤالى پيش مى‌آيد كه چگونه حمد خداوند در آيه فوق در برابر صفات سلبيه قرار داده شده، در حالى كه مى‌دانيم" حمد" ستايش در برابر صفات ثبوتيه مانند علم و قدرت است، و اما صفاتى همچون نفى فرزند و شريك و ولى با تسبيح سازگار است، نه با حمد.

در پاسخ اين سؤال مى‌توان گفت: هر چند قلمرو صفات ثبوتيه و سلبيه از هم جدا است و يكى متناسب تسبيح و ديگرى متناسب با حمد است، ولى در عينيت خارجى اين دو لازم و ملزوم يكديگرند، نفى جهل از خدا حتما همراه با اثبات علم است، همانگونه كه اثبات علم براى ذات پاك او هماهنگ با نفى جهل است.

روى اين حساب مانعى ندارد كه گاهى به لازم بپردازد، و گاهى به ملزوم،

[1] و [2] تفسير نور الثقلين جلد 3 صفحه 239.