البته" جان" به معنى ديگرى نيز در قرآن آمده است، كه آن نوعى از مار است، چنان كه در داستان موسى مى‌خوانيم" كَأَنَّها جَانٌ‌" (قصص- 31) ولى آن از بحث ما خارج است.

6- قرآن و خلقت انسان.

همانگونه كه در آيات فوق ديديم قرآن بحث فشرده‌اى در زمينه خلقت انسان دارد كه تقريبا به طور سر بسته و اجمالى، از آن گذشته است چرا كه منظور اصلى مسائل تربيتى بوده است، و نظير اين بحث در چند مورد ديگر از قرآن مانند سوره سجده، مؤمنون، سوره ص، و غير آن آمده است.

البته مى‌دانيم قرآن يك كتاب علوم طبيعى نيست، بلكه يك كتاب انسان- سازى است، و بنا بر اين نبايد انتظار داشت كه جزئيات اين علوم از قبيل مسائل مربوط به تكامل، تشريح، جنين‌شناسى، گياه‌شناسى و مانند آن در قرآن مطرح شود، ولى اين مانع از آن نخواهد بود كه به تناسب بحثهاى تربيتى اشاره كوتاهش به قسمتهايى از اين علوم در قرآن بشود.

به هر حال بعد از توجه به اين مقدمه كوتاه در اينجا دو بحث داريم كه طرح آنها لازم به نظر مى‌رسد:

1- تكامل انواع از نظر علمى 2- تكامل انواع از ديدگاه قرآن نخست به سراغ بحث اول مى‌رويم و منهاى آيات و روايات و تنها با تكيه بر معيارهاى خاص علوم طبيعى روى اين مساله بحث مى‌كنيم:

ميدانيم در ميان دانشمندان علوم طبيعى دور فرضيه درباره آفرينش موجودات زنده، اعم از گياهان و جانداران، وجود داشته است:

الف: فرضيه تكامل انواع يا" ترانسفورميسم" كه مى‌گويد انواع‌