تفسير:

ده دستور مهم اخلاقى در مقابله با مخالفان‌

در لابلاى آيات مختلف اين سوره بحثهاى گوناگونى گاهى ملايم و گاهى تند، با مشركان و يهود و بطور كلى با گروه‌هاى مخالف به ميان آمد، مخصوصا در آيات اخير عمق و شدت بيشترى داشت.

در پايان اين بحثها كه پايان سوره" نحل" محسوب مى‌شود يك رشته دستورات مهم اخلاقى از نظر برخورد منطقى، و طرز بحث، چگونگى كيفر و عفو، و نحوه ايستادگى در برابر توطئه‌ها و مانند آن، بيان شده است كه مى‌توان آن را به عنوان اصول تاكتيكى و روش مبارزه در مقابل مخالفين در اسلام نامگذارى كرد و به عنوان يك قانون كلى در هر زمان و در همه جا از آن استفاده نمود.

اين برنامه در ده اصل خلاصه مى‌شود كه با توجه به آيات مورد بحث به ترتيب زير است:

1- نخست مى‌گويد:" به وسيله حكمت به سوى راه پروردگارت دعوت كن" (ادْعُ إِلى‌ سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ).

" حكمت" به معنى علم و دانش و منطق و استدلال است، و در اصل به معنى منع آمده و از آنجا كه علم و دانش و منطق و استدلال مانع از فساد و انحراف است به آن حكمت گفته شده، و به هر حال نخستين گام در دعوت به سوى حق استفاده از منطق صحيح و استدلالات حساب شده است، و به تعبير ديگر دست انداختن در درون فكر و انديشه مردم و به حركت در آوردن آن و بيدار ساختن عقلهاى خفته نخستين گام محسوب مى‌شود.

2-" و به وسيله اندرزهاى نيكو" (وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ).

و اين دومين گام در طريق دعوت به راه خدا است، يعنى استفاده كردن از