نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 11 صفحه : 351
با شناخت نعمت خدا صميمانه اعتراف كنند، و به سوى او بيايند، اما راه انكار را
پوييدند، قرآن عمل آنها را مستبعد شمرده و با" ثم" از آن تعبير كرده
است! ولى ما احتمال مىدهيم كه" ثم" در اينجا اشاره به نكته ظريفترى
باشد و آن اينكه هنگامى كه دعوت حق با اصول منطقيش در درون جان انسان پرتو افكن
شد، با عوامل نفى و بطلان كه احيانا در آن وجود دارد، درگير مىشود، اين طوفان و
جدال مدتى طول مىكشد كه مقدار آن متناسب با قدرت و ضعف عوامل نفى است، اگر عوامل
نفى و انكار قويتر بود بعد از مدتى غلبه با آنها خواهد شد و به اين ترتيب تعبير
به" ثم" كاملا متناسب خواهد بود.
در آيات سوره انبياء نيز ضمن بيان سرگذشت ابراهيم مىخوانيم هنگامى كه منطق
نيرومندش را پس از شكستن بتها براى بت پرستان آشكار كرد، آنها لحظات كوتاهى در خود
فرو رفتند و خويشتن را ملامت كردند، و نزديك بود بيدارى گرايش به حق سراسر وجودشان
را روشن كند، اما عوامل منفى يعنى تعصب و استكبار و لجاجت بر دعوت حق غلبه كرد،
اين لحظات پايان يافت و مجددا به انكار برخاستند (در اينجا نيز كلمه"
ثم" به چشم مىخورد) فَرَجَعُوا
إِلى أَنْفُسِهِمْ فَقالُوا إِنَّكُمْ أَنْتُمُ الظَّالِمُونَ ثُمَّ نُكِسُوا
عَلى رُؤُسِهِمْ لَقَدْ عَلِمْتَ ما هؤُلاءِ يَنْطِقُونَ (انبياء- 64- 65).
ضمنا از اين بيان هماهنگى آنچه در معنى كافرون در اينجا گفتيم با"
ثم" روشنتر مىشود.
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 11 صفحه : 351