در جايى گفته مى‌شود كه افروختگى و پختگى در آن منظور باشد" (و مسلما اين موضوع پس از تجربه كافى به انسان دست مى‌دهد، و به هر حال گرچه ابزار شناخت منحصر به اين دو، يا اين سه، نيست) ولى مسلما مهمترين ابزار همين‌ها است.

زيرا علم انسان يا از طريق" تجربه" حاصل مى‌شود يا" استدلالات عقلى" اما تجربه بدون استفاده از چشم و گوش امكان ندارد، و اما استدلالات عقلى از طريق فؤاد يعنى عقل صورت مى‌گيرد.

3- تا شكر او را بجاى آوريد (لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ‌).

از آنجا كه نعمت ابزار شناخت برترين نعمتى است كه به انسان داده شده است، چرا كه نه تنها با چشم و گوش، آثار خدا را در پهنه هستى مى‌نگرد و سخنان رهبران الهى را مى‌شنود و با دل درك و تجزيه و تحليل مى‌كند، بلكه در زندگى مادى او نيز هر گونه پيشرفت و ترقى و تكامل مرهون اين سه وسيله است، لذا بلافاصله بعد از آن با جمله" لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ‌" اهميت اين سه موضوع را يادآور مى‌شود، يعنى اين وسائل را به شما داد تا عالم و آگاه شويد و سپس شكر اينهمه آگاهى و علم و دانش كه بزرگترين امتياز شما از حيوانات است بجاى آوريد، و بدون شك هيچ انسانى قادر بر اداى شكر اين سه نعمت بزرگ نيست جز اينكه عذر تقصير به درگاه خدا آورد!.

" جو" در لغت به معنى" هوا" است (آن چنان كه راغب در مفردات مى‌گويد) و يا قسمتى از هوا كه از زمين دور است (آن چنان كه در تفسير