توصيف مى‌كند مى‌گويد:" آنها كسانى هستند كه شكيبايى و صبر و استقامت را پيشه خود ساخته، و توكل و تكيه آنها بر پروردگارشان است" (الَّذِينَ صَبَرُوا وَ عَلى‌ رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ‌).

نكته‌ها:

1- هر چند مسلمانان دو هجرت داشتند كه هجرت اول در محدوده نسبتا كوچكى بود (هجرت گروهى از مسلمانان و در رأس آنها جعفر بن ابى طالب به حبشه) و هجرت دوم هجرت عمومى و همگانى پيامبر و مسلمين از مكه به مدينه، ولى ظاهر آيات فوق هجرت دوم را بيان مى‌كند و شان نزول نيز آن را تاييد مى‌نمايد.

درباره اهميت و نقش هجرت در زندگى و تاريخ مسلمانان در گذشته و حال، و تداوم اين مساله در هر عصر و زمان، بحث مشروحى در ذيل آيه 100 سوره نساء و همچنين ذيل آيه 75 سوره انفال داشتيم‌ [1] و به هر حال مقام مهاجران در اسلام مقام فوق العاده پر ارجى است، هم خود پيامبر و هم مسلمانان بعد، همگى براى آنها احترام خاصى قائل بودند، چرا كه آنها به تمام زندگى خويش، براى گسترش دعوت اسلام، پشت پا زدند، بعضى جان خود را به خطر انداختند، و بعضى مانند صهيب از همه اموال خود چشم پوشيدند، و جالب اينكه خود را در اين معامله نيز برنده مى‌دانستند.

اگر فداكارى آن مهاجران در آن روزها نبود، محيط خفقان بار مكه و عناصر شيطانى كه بر آن حكومت مى‌كردند هرگز اجازه نمى‌دادند صداى‌

[1] به جلد چهارم تفسير نمونه صفحه 89 تا 94 و جلد هفتم صفحه 261 تا 263 مراجعه فرمائيد.